Πραξικόπημα στην Πορτογαλία, ένα θλιβερό fado

24 Οκτωβρίου 2015 ο πρόεδρος της Πορτογαλίας Ανιμπάλ Καβάκου Σίλβα έκανε μια πρωτοφανή κίνηση: έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε κόμμα που δεν διαθέτει την κυβερνητική πλειοψηφία, την ίδια στιγμή που ο αντίπαλος κομματικός συνασπισμός την διέθετε. Με άλλα λόγια έκανε απευθείας ανάθεση πρωθυπουργού, όπως παλιά οι βασιλιάδες, ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος. Είναι σα να έλεγε στο λαό του, δεν πα να ψηφίζετε εσείς, εγώ θα βάζω πρωθυπουργό όποιον γουστάρω. Βιασμός της δημοκρατίας και πραξικόπημα.

ο πρόεδρος Καβάκου Σίλβα

Εξάλλου η Πορτογαλία έχει μια παράδοση σε πραξικοπήματα χωρίς στρατιωτικούς. Ο δικτάτορας Σαλαζάρ ΔΕΝ ήταν στρατιωτικός. Κάθε άλλο μάλιστα! Ήταν ένας ιδιαίτερα μορφωμένος άνθρωπος, οικονομολόγος, τεχνοκράτης, όπως είναι άλλωστε και ο σημερινός πρόεδρος Σίλβα. Ο Σαλαζάρ κυβέρνησε δικτατορικά τη χώρα για 36 χρόνια (1932 ως 1968) αφήνοντας μετά τον “διάδοχό” του Μαρτσέλο Καετάνο ως την “επανάσταση των γαρυφάλλων” (1974). Οι Πορτογάλοι “περάσανε καλά” για 42 χρόνια!!! Με φυλακίσεις, εξορίες, λογοκρισία, απαγορεύσεις, βασανιστήρια και άλλα ωραία. Η ιστορία αυτή από μόνη έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον και θα αναλυθεί στο μέλλον σε σχετικό άρθρο. Στην Πορτογαλία λοιπόν η δικτατορία έγινε από τεχνοκράτη και η πτώση της έγινε από έναν στρατιωτικό σύνδεσμο (junta) με την επανάσταση των γαρυφάλλων. Συμβαίνουν κι αυτά...

Το κακό είναι όμως ότι εν έτει 2015, ο πορτογαλικός εφιάλτης προβάλλει ξανά! Το πρόσχημα του προέδρου ήταν να μην κινδυνεύσει η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του και το Ευρώ. Ωραίος ο πρόεδρος! Τι σημασία έχει αν ψηφίζει ο λαός, τι σημασία έχει στην τελική η ίδια η χώρα του, σημασία έχει να μην κινδυνεύσει η ΕΕ και το Ευρώ! Ο Σαλαζάρ μπροστά του ωχριά, ο οποίος τουλάχιστον δεν ξεπούλησε τη χώρα του στις δυνάμεις του άξονα και στον Χίτλερ. Ο πρόεδρος Σίλβα σήμερα παρέδωσε τη χώρα του αμαχητί στην Μέρκελ, στην ΕΕ και στους ντόπιους συνεργάτες τους, παρά τη λαϊκή ετυμηγορία. Ας πάει στα τσακίδια ο Πορτογαλικός λαός, ας τρώει μνημόνια απανωτά (που κάποιοι ευρωπαπαγάλοι στην Ελλαδα μας έλεγαν ότι η Πορτογάλοι έφυγαν από τα μνημόνια), ας πληρώνει για καμιά κατοστή χρόνια τους ξένους δανειστές, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΙΝΔΥΝΕΥΣΕΙ Η ΕΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩ!

Πέρα από το προφανές που στηλιτεύτηκε από την διεθνή κοινή γνώμη, (ότι ο Πορτογάλος πρόεδρος έκανε πραξικόπημα), καλό είναι να δούμε και κάποια άλλα στοιχεία, όπως το παρελθόν του Κου Καβάκου Σίλβα, αλλά και την αντίπαλη πολιτική παράταξη που αδικήθηκε.

Ποιος είναι ο πρόεδρος Καβάκου Σίλβα

Ήμουν αρκετά μικρός και θυμάμαι ανταποκριτές στην ΕΡΤ (νομίζω η Αθηνά Ραπίτου ήταν) να προφέρουν αυτό το όνομα: Καβάκου Σίλβα! Ο άνθρωπος αυτός κυβέρνησε ως πρωθυπουργός την Πορτογαλία από το 1985 ως το 1995, για 10 ολόκληρα χρόνια! Ήταν η 1η φορά που η χώρα κυβερνήθηκε με σταθερότητα και ξέφυγε από τις συνεχόμενες εκλογές. Από την άλλη είναι βεβαίως αυτός, ο οποίος ενέταξε τη χώρα στην ΕΟΚ (για αυτό κόπτεται τώρα τόσο πολύ). Τα αποτελέσματα της πολιτικής πρόσδεσης στην ΕΟΚ ήταν βεβαίως δυσμενές για το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Μετά από δεκαετίες που η Πορτογαλία υπήρξε εξαγωγική χώρα, τώρα αύξησε σημαντικά τις εισαγωγές. Στην αρχή της θητείας, άρχισαν οι επιδοτήσεις από την ΕΟΚ (πακέτα Ντελόρ και ΜΟΠ) και ο κόσμος φαινόταν να δέχεται ευμενώς τη συμμετοχή στην ΕΟΚ. Σύντομα όμως φάνηκαν τα αποτελέσματα, με πτώση της παραγωγικότητας, πτώση των εξαγωγών, της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής. Τη δεκαετία του 90 η χώρα αντιμετώπισε οικονομική κρίση και η κυβέρνηση έχασε αρκετά τη δημοτικότητά της. Έτσι ο Σίλβα δεν κατέβηκε για πρωθυπουργός και ανέλαβε το σοσιαλισικό κόμμα με τον Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Σίλβα είναι μέλος μεταξύ άλλων της λέσχης της Μαδρίτης (Club of Madrid), ενός think tank από πολύ σημαντικούς πολιτικούς, προέδρους ή πρωθυπουργούς, τέως ή εν ενεργεία. Για την ιστορία να σημειωθεί ότι μεταξύ των μελών είναι εκτός από τον Σίλβα, ο Γκουτέρες, ο Σαμπάιου και ο Σοάρες, όλοι τους πρώην πρωθυπουργοί ή πρόεδροι και μάλιστα με το αντίπαλο κόμμα, το σοσιαλιστικό. Ο Σίλβα ανήκει στο σοσιαλδημοκρατικό.

Τα δύο μεγάλα κόμματα στην Πορτογαλία και η λέσχη της Μαδρίτης

Στην Πορτογαλία υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα. Το σοσιαλιστικό κόμμα είναι ουσιαστικά σοσιαλδημοκρατικό (κάτι σαν το δικό μας ΠΑΣΟΚ).

Το σοσιαλδημοκρατικό είναι ουσιαστικά κεντροδεξιό (κάτι σαν τη δική μας ΝΔ). Για παράδειγμα ο τέως πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και τέως πρόεδρος της ΕΕ, ο Μπαρόζου ανήκει στο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Ας σημειωθεί ότι ο Μπαρόζου, νεαρός φοιτητής, υπήρξε μαχητικός μαοϊκός στα φοιτητικά αμφιθέατρα, προτού ενταχθεί στη συνέχεια στο συντηρητικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Το σοσιαλδημοκρατικό συντηρητικό κόμμα του Μπαρόζου, του Καβάκου Σίλβα και του μνημονιακού σημερινού (από το 2011) πρωθυπουργού Πέντρο Κοέλιου ιδρύθηκε αμέσως μετά την επανάσταση των γαρυφάλλων το 1974. Τα ιδρυτικά μέλη του κόμματος ήταν πολιτικοί που σαφώς ανέχθηκαν την δικτατορία του Σαλαζάρ και κάποιοι συνεργάστηκαν μάλιστα ενεργά όπως ο Μπαλσεμάου και ο Σα Καρνέιρου. Το κράτος πρέπει να έχει κάποια συνέχεια...

αριστερά ο Μάριο Σοάρες ιδρυτής των σοσιαλιστών Πορτογαλίας, δεξιά ο Γερμανός καγκελάριος Βίλυ Μπραντ λίγες μέρες μετά την επανάσταση των γαρυφάλλων

Το σοσιαλιστικό (ή σοσια-ληστικό αν προτιμάτε) είναι ένα κόμμα το οποίο ιδρύθηκε στη Γερμανία από τον Μάριο Σοάρες, με γερμανική χρηματοδότηση επί Βίλυ Μπραντ (SPD) στο Bad Münstereifel το 1973. Ο Σοάρες είχε έντονη αντιδικτατορική δράση με εξορίες και φυλακίσεις. Ξεκίνησε ως κομμουνιστής, μετά το 1951 έγινε σοσιαλιστής και μετά πρωθυπουργός και πρόεδρος της Πορτογαλίας. Λόγω της πρότερης δράσης του, στηρίχτηκε από τον κόσμο κι έγινε πρωθυπουργός της χώρας στην μετά γαρυφάλλων εποχή 1976-78, αλλά και για τη διετία 1983-85. Παρά τη δημοτικότητά του όμως, τα έκανε θάλασσα ως πρωθυπουργός. Ήταν ο πρώτος ίσως σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός που έλαβε ακραία αντιλαϊκά μέτρα με αποτέλεσμα να κυβερνήσει για μικρό σχετικά διάστημα (διετίες). Αργότερα έγινε πρόεδρος της Πορτογαλίας την ίδια εποχή που ο Σίλβα ήταν πρωθυπουργός (86-96). Οι δύο υποτίθεται πολιτικοί αντίπαλοι συνεργάστηκαν μια χαρά σε καίρια ζητήματα, όπως η συμμετοχή της χώρας στην ΕΟΚ, στο ECU, αλλά και στους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Εξάλλου ανήκουν και οι δύο στη λέσχη της Μαδρίτης, μαζί με τον Μπιλ Κλίντον, αλλά και τον πρώην καγκελάριο Γερμανίας Χέλμουτ Κολ, όλοι τους με καίριο ρόλο στους βομβαρδισμούς. Για δες κάτι συμπτώσεις. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Σοάρες είναι επίτιμο μέλος της λέσχης της Ρώμης και Μασόνος.

Μετά το 1995, ανέλαβαν την κυβέρνηση οι σοσιαλιστές και ο Γκουτέρες (από το 1995 ως το 2002). Ο Γκουτέρες έβαλε τη χώρα στο Ευρώ. Είναι και αυτός μέλος της λέσχης της Μαδρίτης. Μετά ανέλαβε τα ηνία της χώρας ο γνωστός μας Μπαρόζου, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός από το 2002 ως το 2004 για να μεταπηδήσει στο προεδρείο της ΕΕ, στο οποίο έμεινε για 10 χρόνια (από το 2004 ως το 2014)! Το 2005 ανέλαβε πρωθυπουργός ο Ζοζέ Σόκρατες με το σοσιαλιστικό κόμμα. Τα σκάνδαλα, η κακή διαχείριση, οι μίζες, στιγμάτισαν την πρωθυπουργία του. Το 2011 ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Πορτογαλία και ο Σόκρατες παραιτήθηκε. Το 2014 τελικά συλλήφθηκε και είναι μέσα στη φυλακή, κατηγορούμενος για ξέπλημα χρήματος, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Από το Σεπτέμβρη του 2015 βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό. Ούτε αυτός, ούτε ο Μπαρόζου είναι μέλη της λέσχης της Μαδρίτης.

Από το 2011 ανέλαβε το κεντροδεξιό κόμμα (σοσιαλδημοκρατικό) με τον Κοέλιου ο οποίος έχει βυθίσει τη χώρα στα μνημόνια, στην φτώχεια, στη χρεοκρατία και στην ανεργία. Βεβαίως τώρα με τις ευλογίες του προέδρου Σίλβα καλείται να ξανακυβερνήσει παρόλο που δεν έχει την δεδηλωμένη.

Εκλογές 2015

ο τωρινός πρόεδρος των σοσιαλιστών Αντόνιο Κόστα, που ένωσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης

Εντάξει λοιπόν, πρόκειται για πραξικόπημα. Ποια είναι όμως η άλλη πλευρά, ποιο είναι το αντίπαλο δέος; Είναι κάποιος πολιτικός φορέας αξιόπιστος που μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση ή μήπως είναι κάποιος που θέλει απλά να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Το αντίπαλο δέος λοιπόν είναι ένας συνασπισμός μεταξύ των σοσιαλιστών, του αριστερού κόμματος (κάτι σαν το δικό μας ΣΥΡΙΖΑ), το κομμουνιστικό κόμμα και τους πράσινους. Για τους σοσιαλιστές έγραψα προηγουμένως. Τι μπορεί άραγε να περιμένει κανείς από το αντίστοιχο ΠΑΣΟΚ της Πορτογαλίας; Σε ότι αφορά το αριστερό μπλοκ, αυτό έχει διάφορα στελέχη, όπως ο προ διάσπασης ΣΥΡΙΖΑ. Έχει δηλαδή από Σταθάκη μέχρι Λαφαζάνη. Κάποιοι το χαρακτηρίζουν ως ευρωσκεπτικιστικό κόμμα. Στην πραγματικότητα όμως (όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ εδώ) δεν έχει καμία ξεκάθαρη γραμμή για το θέμα. Δεν θα ήταν έκπληξη να βλέπαμε στο μέλλον μια διάσπασή του ή μια αποχώρηση στελεχών του.

Το κομμουνιστικό κόμμα έχει σχηματίσει έναν συνασπισμό “δημοκρατικής ενότητας” μαζί με τους πράσινους. Ενώ όμως το ΚΚΠ υποστήριζε παλαιότερα μια γραμμή εξόδου από την ΕΕ και το Ευρώ, δεν έχει πλέον ξεκάθαρη θέση πάνω στο θέμα (σαν το δικό μας ΚΚΕ), ενώ οι πράσινοι σε καμία περίπτωση δεν είναι ευρωσκεπτικιστές. Τέλος υπάρχει και το κόμμα “people-animals-nature”, άλλο ένα κόμμα οικολόγων, το οποίο εκλέγει μόνο μια έδρα. Το ακροδεξιό κόμμα (τύπου Λεπαίν ή ΧΑ) συγκεντρώνει μόλις 0,5% και μένει εκτός.

Ενδιαφέρον είναι το τεράστιο ποσοστό αποχής από τις εκλογές. Όπως και στην Ελλάδα, περίπου ένας στους δύο Πορτογάλους δεν συμμετείχε. Η αποχή άγγιξε το 45%!!!

Στη σημερινή βουλή λοιπόν των Πορτογάλων δεν υπάρχει ούτε ένα κόμμα, το οποίο ξεκάθαρα να τοποθετείται απέναντι στους πραιτωριανούς των μνημονίων, της ΕΕ και του Ευρώ, και να έχει ένα πατριωτικό σχέδιο. Ο συνασπισμός σοσιαλιστών, αριστερών, κομμουνιστών και πρασίνων δεν είναι σίγουρο ότι εγγυάται μια έξοδο της χώρας από την κρίση. Παρόλα αυτά πρέπει να αναγνωρίσουμε στον πρόεδρο του σοσιαλιστικού κόμματος Αντόνιο Κόστα ότι πέτυχε μια αρκετά σημαντική ενότητα στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Θα κρατήσει για πολύ; ΘΑ κινηθεί προς τις σωστές κατευθύνσεις; Θα πάρει σαφείς θέσεις ή θα αοριστολογεί όπως ο ΣΥΡΙΖΑ; Μένει να το δούμε. Πάντως το βαρύ και ένοχο παρελθόν του σοσιαλιστικού κόμματος (που είναι και το μεγαλύτερο του αντικυβερνητικού συνασπισμού) δεν εγγυάται καθόλου κάτι τέτοιο.

Οι έδρες στη βουλή κατανέμονται ως εξής:

• Κεντροδεξιός συνασπισμός 102 έδρες
• Σοσιαλιστές 86 έδρες
• Αριστεροί 19 έδρες
• κομμουνιστές-πράσινοι 17 έδρες
• άνθρωποι, ζώα, φύση 1 έδρα
• ΣΥΝΟΛΟ εδρών 230

το πάλαι ποτέ ισχυρό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα μετείχε στον κεντροδεξιό συνασπισμό του Κοέλιου, αλλά έλαβε μόλις 5 έδρες από τις 102!

Να παρατηρήσουμε ότι ενώ έχει σχεδόν ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα έχει πολύ μικρότερο κοινοβούλιο.

Πηγές

1. ελληνική, αγγλική και γερμανική wikipedia

Χρονολόγιο από την 28η Οκτωβρίου 1940 μέχρι την συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας

Σημαντικές ημερομηνίες

28 Οκτωβρίου 1940       Ξεκινά η γενική επιστράτευση και ο ελληνοιταλικός πόλεμος

22 Νοεμβρίου 1940        Νίκη στην Κορυτσά

29 Νοεμβρίου 1940        Νίκη στο Πόγραδετς

5 Δεκεμβρίου 1940        Νίκη στους αγίους Σαράντα

8 Δεκεμβρίου 1940        Νίκη σε Αργυρόκαστρο και Δέλβινο

22 Δεκεμβρίου 1940      Νίκη στη Χειμάρρα. Ουσιαστική κατάληψη όλης της Β. Ηπείρου

29 Ιανουαρίου 1941       Πεθαίνει αιφνιδίως ο Ιωάννης Μεταξάς, 

πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο τραπεζίτης Αλέξανδρος Κορυζής

6 Απριλίου 1941             Ξεκινά η γερμανική επίθεση στην Ελλάδα

18 Απριλίου 1941           Αυτοκτονεί ο πρωθυπουργός Αλ. Κορυζής

20-23 Απριλίου 1941 (Πάσχα) παράδοση της στρατιάς από τον στρατηγό Τσολάκογλου 

στους Γερμανούς, μαζί του οι στρατηγοί Δεμέστιχας και Μπάκος

27 Απριλίου 1941           Η σβάστικα κυματίζει στην Ακρόπολη

30 Απριλίου 1941      Ο Τσολάκογλου ορκίζεται δοσιλογικός πρωθυπουργός από έναν αρχιμανδρίτη, καθώς ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος αρνήθηκε να τον ορκίσει

8 Μαΐου 1941               Οι Βενιζελικοί και το λαϊκό κόμμα αναγνωρίζουν την δοσιλογική κυβέρνηση

20 Μαΐου -1 Ιουνίου 1941    Μάχη της Κρήτης (επιχείρηση Ερμής)

30 Μαΐου 1941               Μ. Γλέζος και Α. Σάντας κατεβάζουν τη σημαία με τη σβάστικα από την    Ακρόπολη

22 Ιουνίου 1941         Ξεκινά η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα από τους Γερμανούς. Εισβολή στην ΕΣΣΔ με 3 εκ στρατό!

9 Σεπτεμβρίου 1941    Ιδρύεται ο ΕΔΕΣ από το Ναπολέοντα Ζέρβα

27 Σεπτεμβρίου 1941  Ιδρύεται το ΕΑΜ, από τον Λευτέρη Αποστόλου (ΚΚΕ), Χρήστο Χωμενίδη    (Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος), Ηλία Τσιριμώκο (Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας), Απόστολο Βογιατζή (Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος)

6 Δεκεμβρίου 1941     Κερδίζουν οι σοβιετικοί τη μάχη της Μόσχας, μετά από περίπου 1 μήνα

7 Δεκεμβρίου 1941     Καταστροφή του Αμερικανικού στόλου στο Περλ Χάρμπορ από τους Ιάπωνες

16 Φεβρουαρίου 1942 Ιδρύεται ο ΕΛΑΣ από τον Άρη Βελουχιώτη, μαζί με Στ. Σαράφη και Α. Τζήμα (Βασίλης Σαμαρινιώτης)

25 Νοεμβρίου 1942       Γοργοπόταμος, συνεργασία ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ

2 Δεκεμβρίου 1942        Παραίτηση Τσολάκογλου, αναλαμβάνει ο δοσιλογικός πρωθυπουργός ο Λογοθετόπουλος

2 Φεβρουαρίου 1943     Παραδίδεται η στρατιά του Φον Πάουλους στο Στάλινγκραντ, μετά από πολύμηνες μάχες που ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 43

23 Φεβρουαρίου 1943     Ιδρύεται η ΕΠΟΝ

5 Μαρτίου 1943              Μεγάλη απεργία του ΕΑΜ, πάνω από 200 χιλιάδες στους δρόμους

7 Απριλίου 1943             Δοσιλογική κυβέρνηση Ιωάννη Ράλλη, παραιτείται ο Λογοθετόπουλος

18 Ιουνίου 1943             Ιδρύονται με ΦΕΚ της κυβέρνησης Ράλλη τα τάγματα ασφαλείας, με όρκο στον Χίτλερ. Εμπνευστές ήταν οι στρατηγοί Θ. Πάγκαλος, Στ. Γονατάς

24 Ιουλίου 1943             Πτώση του Μουσολίνι στην Ιταλία

8 Σεπτεμβρίου 1943       Συνθηκολόγηση των Ιταλών

28 Νοεμβρίου 1943       Διάσκεψη Τεχεράνης (Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ, Στάλιν)

13 Δεκεμβρίου 1943      Ολοκαύτωμα στα Καλάβρυτα, πάνω από 800 νεκροί

10 Μαρτίου 1944         Ιδρύεται η ΠΕΕΑ στη Βίνιανη Ευρυτανίας, η λεγόμενη κυβέρνηση του βουνού. Σημαντικό μέρος της Ελλάδος είναι ήδη ελεύθερο

1 Μαΐου 1944               Εκτέλεση 200 αγωνιστών στην Καισαριανή

20 Μαΐου 1944             Συνέδριο Λιβάνου. Οι Άγγλοι επιθυμούν την Ελλάδα στη δική τους σφαίρα επιρροής. Παπανδρέου και βασιλιάς συναινούν, το ΕΑΜ αντιδρά.  

6 Ιουνίου 1944              Απόβαση στη Νορμανδία, D Day, στρατηγός Άιζενχάουερ

10 Ιουνίου 1944            Σφαγή στο Δίστομο, εκτέλεση 223 ατόμων ακόμη και βρέφη

20 Ιουλίου 1944            Απόπειρα δολοφονίας κατά του Χίτλερ από Γερμανούς αξιωματικούς (συνωμοσία φον Στάουφενμπεργκ, σχέδιο "Βαλκυρία")

26 Ιουλίου 1944            8 Σοβιετικοί με επικεφαλής τον συν/χη Ποποφ συναντιώνται στο βουνό με   τον γγ του ΚΚΕ Σιάντο χωρίς να γίνει ποτέ γνωστό τι ειπώθηκε

17 Αυγούστου 1944       Μπλόκο Κοκκινιάς, εκτέλεση 350, στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου εκτέλεση 3000

25 Αυγούστου 1944        ο Ντε Γκωλ στο Παρίσι, απελευθέρωση της Γαλλίας

26 Σεπτεμβρίου 1944      Συμφωνία Καζέρτας, η οποία θέτει ουσιαστικά τις αντάρτικες ομάδες του   ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ υπό την ηγεσία του Άγγλου στρατηγού Σκόμπυ

12 Οκτωβρίου 1944        Απελευθέρωση, πρωθυπουργός ο Γ. Παπανδρέου

29 Οκτωβρίου 1944        Άρης Βελουχιώτης στη Λαμία

3 Δεκεμβρίου 1944         Δεκεμβριανά

4-11 Φεβρουαρίου 1945  Διάσκεψη Γιάλτας (Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ, Στάλιν), ο κόσμος μοιράζεται σε σφαίρες επιρροής

12 Φεβρουαρίου 1945      Συμφωνία Βάρκιζας

 (Γ. Σιάντος, Η. Τσιριμώκος, Δ. Παρτσαλίδης, Σ. Σαράφης από το ΕΑΜ, Πλαστήρας από την κυβέρνηση)

16 Απριλίου 1945             Ξεκινά η μάχη του Βερολίνου

28 Απριλίου 1945              Εκτέλεση Μουσολίνι από τους Παρτιζάνους

30 Απριλίου 1945             Αυτοκτονεί ο Χίτλερ στο Βερολίνο, οι σοβιετικοί μπαίνουν στην πόλη, κατεβαίνει η σβάστικα και βάζουν τη σημαία με το σφυροδρέπανο στο Ράιχσταγκ

1 Μαΐου 1945                   Επιστροφή Ν. Ζαχαριάδη από το Νταχάου. Ανάληψη καθηκόντων γγ ΚΚΕ (χωρίς εκλογή), αποδοχή της Βάρκιζας, αποκήρυξη του Βελουχιώτη, αποδοχή του Πλαστήρα

15 Ιουνίου 1945              Αυτοκτονεί περικυκλωμένος ο Βελουχιώτης

6 και 9 Αυγούστου 1945 Οι Αμερικανοί ρίχνουν τις πυρηνικές βόμβες στο Χιροσίμα και μετά στο     Ναγκασάκι στη νότια Ιαπωνία

15 Αυγούστου 1945          Ο Ιάπωνας αυτοκράτορας Χίρο- Χίτο υπογράφει άνευ όρων την παράδοση του ιαπωνικού στρατού και της χώρας στους Αμερικανούς. 

Τερματίζεται ο 2ος ΠΠ. Λίγο μετά ξεκινά ο ελληνικός εμφύλιος και ο ψυχρός πόλεμος. 

Η ιστορία συνεχίζεται....

το ΟΧΙ του 40, οι ήρωες και οι δοσίλογοι

Η 28η Οκτωβρίου εορτάζεται ως επέτειος του περήφανου ΟΧΙ του ελληνικού λαού και του ελληνικού στρατού. Τα ξημερώματα της 28ης ζητήθηκε με τελεσίγραφο από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, τον δικτάτορα Μεταξά να αφήσει τα ιταλικά στρατεύματα να διέλθουν ελεύθερα μέσα από τη χώρα και να κάνουν ουσιαστικά κατοχή. Ο Μεταξάς απέρριψε το τελεσίγραφο και είπε “Alors c'est la guere” (λοιπόν έχουμε πόλεμο!), το οποίο είναι το περίφημο ΟΧΙ.

Κηρύσσεται γενική επιστράτευση, οι ελληνικές δυνάμεις στέλνονται στα ελληνοαλβανικά σύνορα όπου γίνονται οι πρώτες μάχες την ίδια μέρα. Ο στρατηγός Δαβάκης αποκρούει την μεραρχία Τζούλια στις αρχές Νοεμβρίου, μια από τις εκλεκτές του φασιστικού στρατού και η πρώτη νίκη κατά των δυνάμεων του άξονα είναι πλέον γεγονός. Ακολουθούν σωρεία νικών και προέλαση στο αλβανικό μέτωπο.

Ολόκληρος ο κόσμος παρακολουθεί αμήχανα την μικρή Ελλάδα να τα βάζει με τις φαινομενικά ανίκητες δυνάμεις του άξονα και να νικά! Τη στιγμή που οι Γάλλοι παραδόθηκαν εντός ολίγων ημερών και άλλες χώρες σχεδόν αμαχητί. Οι Βρετανοί είχαν τρομακτικές απώλειες με χιλιάδες νεκρούς και μερική καταστροφή στόλου στο μέτωπο της Σκανδιναβίας, του αρκτικού, αλλά και της Δουνκέρκης. Ο Τσώρτσιλ δέχεται τη μια ήττα πίσω από την άλλη. Όμως να! Η Ελλάδα κάνει το θαύμα! Σε διάστημα δύο μηνών καταλαμβάνεται σχεδόν όλη η Βόρεια Ήπειρος! Κορυτσά, άγιοι Σαράντα, Αργυρόκαστρο, Πόγραδετς. Ο μέχρι τότε looser και αρχιρατσιστής Τσώρτσιλ (που θα παρέμενε looser αν δεν κρατούσαμε εμείς και οι Γιουγκοσλάβοι αντίσταση, και αν δεν νικούσαν οι σοβιετικοί στο Στάλινγκραντ) είπε το περίφημο "οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες!"

Βεβαίως πέρα από το έπος και τις ηρωικές στιγμές, το αλβανικό μέτωπο με τον σκληρό χειμώνα του 40 πάνω στα βουνά, φέρνει θάνατο, κρυοπαγήματα, κακουχίες. Τα μελανά χρώματα αυτού του έπους αποθανατίζει στους στίχους του ο ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος πολέμησε μαζί με χιλιάδες άλλους.

Η δόξα δεν κρατά δυστυχώς για πολύ. Από τα Χριστούγεννα του 40 στο Πάσχα του 41 ο στρατηγός Τσολάκογλου συνθηκολογεί άνευ όρων και παραδίδει την στρατιά, παρά τις αντίθετες υποδείξεις του αρχιστράτηγου Αλ. Παπάγου. Το αποτέλεσμα: Ο Παπάγος συλλαμβάνεται και στέλνεται στο Νταχάου (παρέα με τον Ζαχαριάδη!), ενώ ο Τσολάκογλου διορίζεται από τους Ναζί κατακτητές πρωθυπουργός. Από τότε έχει γίνει συνώνυμο του δοσίλογου και του προδότη, αν και ο ίδιος δεν μετάνιωσε ποτέ για αυτό και θεωρούσε ότι το έκανε για το καλό του τόπου! Τώρα, πώς γίνεται κάποιος να προδίδει τον τόπο του και να κάνει καλό σε αυτόν, αυτή είναι η λογική Τσολάκογλου, η λογική των δοσίλογων. Και μετά;

Μετά έρχεται η ώρα της μεγαλειώδους εθνικής αντίστασης. Το ποιος είπε τελικά το ΟΧΙ φαίνεται ξεκάθαρα από την αυθόρμητη εθνική αντίσταση, η οποία έγινε από τα κάτω, χωρίς πρωθυπουργούς, ηγέτες, δημαγωγούς, και άλλα παλικάρια της φακής. Η εθνική αντίσταση ήταν παλλαϊκή, από το ΛΑΟ, με το ΛΑΟ, για το ΛΑΟ, υπέρ βωμών και εστιών. 

Συναρπαστική ήταν η ενότητα που έδειξε τότε ο λαός απέναντι στον κατακτητή. Δεξιοί, αριστεροί, εθνικόφρονες, κομμουνιστές, όλοι μαζί ενωμένοι. Όλοι; ε όχι και όλοι! Όταν ο Τσολάκογλου παραδόθηκε, ο βασιλιάς με το ξένο του το σόι και το χρεοκοπημένο πολιτικό προσωπικό (Τσουδερός, Γ. Παπανδρέου κλπ) λάκισαν για τη μέση ανατολή. Μετά βεβαίως παζάρευαν ξεδιάντροπα την πατρίδα μας με τους Εγγλέζους. Αυτοί που στα δύσκολα το έβαλαν στα πόδια, επέστρεψαν δριμύτεροι και μας άλλαξαν τον αδόξαστο. 

Το χειρότερο όμως ήταν αυτοί που έμειναν και συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, καταδίδοντας συμπατριώτες τους, αυτοί με την κουκούλα, οι μαυραγορίτες, οι γερμανοτσολιάδες, οι υμνητές του Χίτλερ, οι οποίοι είχαν και το θράσος να λένε ότι "δεν γινόταν αλλιώς" ή ότι το έκαναν για το καλό του τόπου (Τσολάκογλου). Πολλοί από αυτούς είναι παππούδες σημερινών μεγαλοπαραγόντων της πολιτικής και των επιχειρήσεων. 

Μεγάλο και σημαντικό το ερώτημα που πρέπει να κάνει κάθε ένας από μας:

Τι έκανες παππού στην κατοχή; Τι έκανες κύριε πολιτικέ και κύριε επιχειρηματία εσύ και το σόι σου στην κατοχή; 

ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΕΡΩΤΗΜΑ από το οποίο προκύπτουν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για το σήμερα, μιας και πώς να το κάνουμε υπάρχει και κληρονομικότητα. Θα μου πεις, από αγκάθι βγαίνει ρόδο, σωστά! Όμως και το μήλο από τη μηλιά θα πέσει! Για παράδειγμα (τελείως τυχαίο) ο Γιάννης Λάτσης, όταν ο παππούς σου και ο παππούς μου πολεμήσανε τους Ιταλούς, αυτός πλούτισε, έγινε μεγιστάνας, κάνοντας λαθρεμπόριο πετρελαίου στους Ιταλούς και ανεφοδιάζοντας με καύσιμο τον κατακτητή. Ωραίος ε!

Αλήθεια τι δουλειά έκανε ας πούμε ο Νικόλαος Χριστοφοράκος; πατέρας του γνωστού από το σκάνδαλο Siemens. Τι έκανε ο πατέρας του Μιχαλολιάκου; Ο "εθνάρχης" Κ. Καραμανλής; πολέμησε ποτέ; Μπα! Διάβαζε...Αργότερα υπεράσπισε τον αρχι-ναζί, τον χασάπη της Θεσσαλονίκης, τον Μέρτεν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου; Στο Αμέρικα! Μελέταγε κι αυτός. Μετά ήρθαν να μας κυβερνήσουν βεβαίως. Αμ ο παππούς Παπανδρέου, παππούς του Γιωργάκη και πατέρας του Ανδρέα; Ήταν πύρινος κατά των αντιστασιακών, έλεγε ότι κάθε αντίστασις είναι μάταιος και θεωρούσε προδότες τους αντιστασιακούς, διότι έτσι (έλεγε ο Παπανδρέου, ο κατά τα άλλα "γέρος της δημοκρατίας") προκαλούνται από τον κατακτητή σκληρά αντίποινα. Και τι έκανε αυτός ο ταγός της δημοκρατίας; Φυσικά λάκισε! Μην τον είδατε! Βεβαίως ήρθε μετά με αγγλική φρεγάτα, εντολοδόχος των Άγγλων, χωρίς να τον ψηφίσει κανείς, να κάνει τον πρωθυπουργό. Αμ ο Ράλλης; ο πατέρας του Γ. Ράλλη, πρωθυπουργού και αρχηγού της ΝΔ. Μήπως ήταν ο 3ος και πιο σκληρός δοσιλογικός πρωθυπουργός; Αλήθεια τα τάγματα ασφαλείας από ποιον καθιερώθηκαν; Μήπως από τον Ράλλη και τον Θ. Πάγκαλο (παππού του σημερινού Πάγκαλου). Συνήγορος των δοσίλογων στις δίκες που ακολούθησαν μήπως ήταν ο Μ. Βαρβιτσιώτης; Ο παππούς του σημερινού γνωστού πολιτικού της ΝΔ. Ας θυμηθούμε και το συγκρότημα Βλάχου (εφημερίδα Καθημερινή) που υποδεχόταν τον Χίτλερ ως αναμφισβήτητο φύρερ της ανθρωπότητας. Και άλλα πολλά...

Έχει τεράστιο ενδιαφέρον η ιστορία της κατοχής, διότι βλέπεις είναι σχετικά πρόσφατη. Παππούδες και μπαμπάδες μεγάλων παραγόντων του σήμερα, συνεργάστηκαν με τους φασίστες και με τους ναζί. Πλούτισαν σε βάρος του απλού κόσμου, αυτών που έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα. Ακριβώς όμως επειδή είναι πρόσφατη ιστορία, κάθαρση δεν έχει γίνει ακόμη. Η ιστορία κάποιες φορές εξελίσσεται πολύ αργά. Άλλες πάλι, απότομα!

Όσο υπάρχουν αξιοπρεπείς θα υπάρχουν και πουλημένοι

Όσο υπάρχουν ήρωες θα υπάρχουν και λιποτάκτες

Όσο υπάρχουν πατριώτες θα υπάρχουν και προδότες

Όσο υπάρχουν δημοκράτες θα υπάρχουν και φασίστες

Το περήφανο ΟΧΙ πάντα κάποιοι θα προσπαθούν να το μετατρέψουν σε ΝΑΙ, να το ξεπουλήσουν, όμως το ΟΧΙ πάντα θα εμπνέει, θα μείνει παράδοση και παρακαταθήκη για το λαό μας. Και η ιστορία συνεχίζεται...

ΕΜΠΕΔΗΣΗ

Ανδρέας Καρκαβίτσας

Γράφει ο Apo

Ανδρέας Καρκαβίτσας (Λεχαινά Ηλείας 12 Μαρτίου 1865- Μαρούσι 24 Οκτωβρίου 1922)

Τον πρωτοδιάβασα όταν ήμουν στην 4η δημοτικού σε ένα σχολικό αναγνωστικό, τότε που ακόμη τα αναγνωστικά είχαν αξιόλογα κείμενα (δεκαετία 80). Εντυπωσιάστηκα από την καθαρή γλώσσα του, τις ζωηρές περιγραφές, τις εικόνες από την ελληνική φύση και τη θάλασσα. Αυτό ήταν! Στην επόμενη έκθεση βιβλίου αγοράσαμε τα άπαντα του Καρκαβίτσα.

Πέρασα πολλές χειμωνιάτικες νύχτες διαβάζοντας τα αριστουργηματικά του διηγήματα, τα οποία πιστεύω ότι ήταν και τα καλύτερα δείγματα γραφής του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα. Ο Καρκαβίτσας έγραφε σε μια ωραία, καθαρή δημοτική, της οποίας υπήρξε και ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της, όταν ξέσπασε στην Ελλάδα το γλωσσικό ζήτημα.

Από τα έργα του που αγάπησα ήταν τα “λόγια της πλώρης”, διηγήματα της ζωής των θαλασσινών, των ναυτικών, των σφουγγαράδων, πραγματικά, μικρά διαμάντια της νεοελληνικής λογοτεχνίας (όπως π.χ το “Γιούσουρι”, το οποίο πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει και σε διασκευή κόμιξ). Άλλο σπουδαίο έργο, αν και όχι ιδιαίτερα γνωστό, είναι “ο Διγενής Ακρίτας”, όπου με τη χαρακτηριστική του πένα, αφηγείται όλο τον ηρωικό βίο του θρυλικού Διγενή, από τη γέννησή του, ως την περίφημη πάλη στα μαρμαρένια αλώνια με τον Χάροντα.

Μείζονα έργα του, νουβέλες, όπως ο Ζητιάνος, ο Αρχαιολόγος, η Λυγερή, τα διάβασα αρκετά αργότερα, όμως ακόμη και σήμερα, επιστρέφω πάντοτε στην καθάρια δύναμη που έχουν τα διηγήματα του Καρκαβίτσα, πολλά από τα οποία γράφτηκαν ειδικά για παιδιά.

Ο Καρκαβίτσας θεωρείται ως ο ένας από τους τρεις μεγάλους μας πεζογράφους ηθογραφίας, μαζί με τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη. Ήταν όμως ο μόνος από τους τρεις που έγραψε στην δημοτική (αν και οι άλλοι δύο προς το τέλος έγραψαν επίσης στη δημοτική). Είναι επιπλέον ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του ελληνικού νατουραλισμού, εμπνεόμενος από την πραγματικότητα, η οποία άλλωστε συχνά ξεπερνά και την πιο τολμηρή φαντασία.

Λίγα λόγια για την ζωή του

Γεννήθηκε στα Λεχαινά της Ηλείας έχοντας 11 αδέρφια, από τα οποία επέζησαν τα 8. Έβγαλε το γυμνάσιο στην Πάτρα, όπου γνωρίστηκε και με τον μεγάλο ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Αργότερα γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σπούδασε ιατρός, συνδυάζοντας έτσι τον επιστήμονα και τον λογοτέχνη. Άσκησε την ιατρική από την οποία είχε μια σίγουρη δουλειά κι ένα εισόδημα, ώστε να μπορεί παράλληλα να γράφει.

Μεγάλο του πάθος ήταν τα ταξίδια! Ταξίδευσε σε Ελλάδα και εξωτερικό, πιάνοντας δουλειά σαν γιατρός σε πλοία. Με τον τρόπο αυτό ήρθε από πρώτο χέρι κοντά στη ζωή των ναυτικών και άντλησε υλικό για τα “λόγια της πλώρης”. Από την άλλη ταξίδευσε σε όλη την Ελλάδα (η οποία τότε έφτανε ως την Θεσσαλία) και έμαθε καλά και την ελληνική ύπαιθρο. Έγραψε για τους απλούς ανθρώπους, τους βιοπαλαιστές, υπήρξε όμως σκληρός κριτής απέναντι στον πριμιτιφισμό, στην αμορφωσιά των επαρχιωτών, στους κομπογιαννίτες, κάτι που φαίνεται στο “Ζητιάνο”. Από την άλλη στηλίτευσε στον “Αρχαιολόγο”, τους προγονόπληκτους και όσους ήταν προσκολλημένοι στην αρχαία Ελλάδα, και έμμεσα με αυτό τον τρόπο τους υποστηρικτές της καθαρεύουσας.

Το 1917 μπήκε στο σανατόριο της Πεντέλης, λόγω φυματίωσης, ενώ μετακόμισε πλέον στο Μαρούσι, το οποίο ήταν υποτίθεται κατάλληλο για φυματικούς. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε σύντροφό του τη Δέσποινα Σωτηρίου, την οποία παντρεύτηκε περίπου 10 μέρες πριν το θάνατό του. Τελικά, μόλις λίγες μέρες μετά την μικρασιατική καταστροφή (11-10-1922) επιδεινώθηκε η κατάσταση του και πέθανε απογοητευμένος, από αυτό το δράμα του ελληνισμού.

Λογοτεχνικό έργο

Ο Καρκαβίτσας υπήρξε μάστορας της δημοτικής γλώσσας. Πηγή έμπνευσής του ήταν τα δημοτικά τραγούδια, τα κλέφτικα, η θάλασσα, η ύπαιθρος. Δεν ακολούθησε τον Ψυχάρη στις ακρότητες της γλώσσας, υιοθετώντας ένα καθαρά δικό του ιδίωμα.

Συμμετείχε σε όλες τις σημαντικές προσπάθειες των διανοούμενων της εποχής, σε ότι αφορούσε την πνευματική αναγέννηση και αφύπνιση του λαού μας. Ήταν συνιδρυτής της “λαογραφικής εταιρίας” μαζί με το Νίκο Πολίτη (τον μεγάλο ανθολόγο της δημοτικής μας ποίησης), ενώ ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος του “εκπαιδευτικού ομίλου”, μαζί με σπουδαίους και δυναμικούς διανοητές της εποχής όπως το Λ. Μαβίλη, τον Ίωνα Δραγούμη, το Νίκο Καζαντζάκη, το Δημήτρη Γληνό, το Μανόλη Τριανταφυλλίδη (με τη γνωστή γραμματική του) και άλλους. Επίσης ήταν από τους μόνιμους αρθρογράφους στο “Νουμά”, περιοδικό των δημοτικιστών της εποχής, αλλά και στην “Εστία”, το κατεξοχήν λογοτεχνικό έντυπο.

Πολιτική δράση

Το ίδιο του το έργο ήταν μια έντονη πολιτική δράση, σε μια εποχή όπου το γλωσσικό ζήτημα ήταν κυρίαρχο. Η υπεράσπιση και ανάδειξη της δημοτικής γλώσσας δεν ήταν απλά φιλολογικό ζήτημα. Ήταν η υπεράσπιση και ανάδειξη ενός ολόκληρου λαού, ήταν η αυθεντικότητα και η γνησιότητα, αλλά και η ζωντάνια και εξέλιξη της γλώσσας και της πνευματικής δημιουργίας μέσα από αυτή.

Η δημοτική, η γλώσσα των δημοτικών τραγουδιών και του ανώνυμου δημιουργού, είχε ανάγκη από πνευματικούς ανθρώπους, ποιητές, λογοτέχνες, του κύρους του Καρκαβίτσα. Κατηγορήθηκε βεβαίως από τους αντιπάλους του ακόμη και για ανθέλληνας, όταν δημοσίευσε τον “αρχαιολόγο”. Ο Καρκαβίτσας, κάθε άλλο παρά ανθέλληνας ήταν. Είχε συνειδητοποιήσει όμως ότι ο νέος Ελληνισμός δεν μπορεί να στηριχτεί στην άγονη λατρεία του περασμένου μεγαλείου. Όφειλε και μπορούσε, να δημιουργήσει κάτι νέο, χωρίς ωστόσο να απορρίπτει την ιστορία. Εξάλλου, από το έργο του και κυρίως από την διήγηση του Πρόα του Αθηναίου, αλλά και τον Διγενή του, φαίνεται ξεκάθαρα η αγάπη του Καρκαβίτσα για την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει προγονοπληξία.

Επίσης, ως εκφραστής της δημοτικής στην πεζογραφία και ηθογραφία της εποχής, γινόταν ο συνεχιστής μιας μεγάλης παράδοσης που είχε κληρονομήσει το δημοτικό και κλέφτικο τραγούδι, η παραδοσιακή ποίηση, οι θρύλοι των Ελλήνων, τα λαϊκά παραμύθια, και σε τελική ανάλυση ο απλός, καθημερινός λαός της Ελλάδος.

Ο Καρκαβίτσας στηλίτευσε με άρθρα του τους πολιτικάντηδες, τους δημαγωγούς και την ξενοκρατία στην Ελλάδα. Υπήρξε πολέμιος του Δηλιγιάννη και του Τρικούπη. Επιθυμούσε αβασίλευτη δημοκρατία, υποστήριξε αρχικά τον Βενιζέλο, αργότερα όμως όταν διέγνωσε τις παλινωδίες του, δεν δίστασε να εναντιωθεί ακόμη και σε αυτόν, με συνέπεια αρχικά τη φυλάκισή του για λίγους μήνες στη Θεσσαλονίκη, την αναγκαστική αποστράτευσή του (κανονικό ξήλωμα δηλαδή), και τελικά τον κατ' οίκον περιορισμό του στα Λεχαινά αρχικώς, και αργότερα στη Γέρα της Μυτιλήνης. Κάποιοι τον είπαν αναρχικό. Στην πραγματικότητα, παρά τον ορμητικό χαρακτήρα του, ήταν ένας απλός, δημοκράτης, φλογερός Έλληνας, με πίστη στις δυνάμεις του λαού και στην “μεγάλη ιδέα”.

Έλαβε μέρος στην εξέγερση της Κρήτης (1897), στο εκστρατευτικό σώμα που στάλθηκε στη Θεσσαλία, στο κίνημα στο Γουδί (ή Γουδή) ως ενεργό μέλος του στρατιωτικού συνδέσμου (1909) που άλλαξε την πολιτική κατάσταση στον τόπο και οδήγησε στην άνοδο του Βενιζέλου τελικά. Επίσης έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13). Ενώ αρχικά είχε στηρίξει τον Βενιζέλο, πιστεύοντας ότι ερχόταν να αλλάξει τα πράγματα, δεν δίστασε να αντιδράσει στο κίνημα εθνικής άμυνας, μια αντιδημοκρατική, παραστρατιωτική προσπάθεια βενιζελικών σε συνεργασία με τους Άγγλους και τους Γάλλους (ξενοκρατία). Αυτό βεβαίως τον έθεσε σε περιορισμό και μαρασμό.

Στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής, ο ελληνισμός ζει μια έντονα ταραχώδη περίοδο. Η εποχή του Καρκαβίτσα είναι η εποχή της πτώχευσης και του διεθνούς οικονομικού ελέγχου, η εποχή πλήρους απαξίωσης των πολιτικών και του παλατιού, η εποχή όπου ο λαός ζητά διέξοδο και εκτοπισμό της ξενοκρατίας και της φαυλοκρατίας. Το σκηνικό αρχίζει να ανατρέπεται με την εξέγερση της Κρήτης και το κίνημα στο Γουδί το 1909. Ο Βενιζέλος είναι ο νέος εκφραστής, ο ηγέτης που τόσο αναζητούσαν οι Έλληνες εκείνη την εποχή. Μετά τη νικηφόρα πορεία των βαλκανικών αγώνων όμως, η τραγωδία επιστρέφει. Το παλάτι και η ξενοκρατία, (παρά τις αρχικές δημαγωγίες του Βενιζέλου) καλά κρατούν, ξεσπά ο εθνικός διχασμός, και τελικά επέρχεται ένα από τα μεγαλύτερα δράματα, η μικρασιατική καταστροφή, οριστική ταφόπλακα στην περίφημη “μεγάλη ιδέα”, στην οποία τόσο πίστεψε ο Καρκαβίτσας και πολλοί άλλοι. Παρά τις ήττες και την απογοήτευση, ο συγγραφέας από τα Λεχαινά ήταν πάντα εκεί, μαχόμενος, στα κινήματα, στους αγώνες, ακόμη και στο μέτωπο.

Συγγραφέας, λογοτέχνης, άνθρωπος των γραμμάτων, αλλά συνάμα πολύ απλός, παιδαγωγός, μα και έντονα πολιτικοποιημένος, παρών σε όλες τις μεγάλες εξελίξεις της εποχής του. Με τα έργα του και την πολιτική του δράση, δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι ο Καρκαβίτσας ήταν ένας “δάσκαλος του γένους”.

Πέθανε σαν σήμερα 24 Οκτώβρη, μα θα ζει για πάντα μέσα από το έργο του

Υ.Γ. Στον παραλογισμό που ζούμε σήμερα, γκρεμίστηκε το πατρικό σπίτι του Καρκαβίτσα στα Λεχαινά, το καλοκαίρι του 2011. Το σπιτάκι που άντεξε πάνω από έναν αιώνα τώρα, έμελλε να γκρεμιστεί (ως αυθαίρετο!) στην εποχή της κρίσης και των μνημονίων. 

πηγές
1. άπαντα Ανδρέα Καρκαβίτσα, επιμέλεια Γ. Βαλέτας, εκδόσεις Γιοβάνη
2. ελληνική wikipedia
3. εγκυκλοπαίδειες: Πάπυρος Λαρούς Britanica, Ελευθερουδάκη, Ήλιος

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου

• Η ναυμαχία που οδήγησε στην ελληνική ανεξαρτησία
• Η ναυμαχία που εξυπηρέτησε κατά τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα Άγγλων, Γάλλων και Ρώσων
• Η ναυμαχία που δεν θα γινόταν ποτέ, αν δεν εξακολουθούσαν να κρατούν δυνάμεις οι Έλληνες επαναστάτες με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1827. Αντίπαλοι στόλοι και αντίστοιχοι επικεφαλής:

• αγγλικός (ναύαρχος Κόδριγκτων), γαλλικός (ναύαρχος Δεριγνύ), ρωσικός (ναύαρχος Χέυδεν)
• Οθωμανικός, δηλαδή τουρκικός και αιγυπτιακός με επικεφαλής τον Ιμπραήμ

Σε ότι αφορά τη ναυμαχία καθεαυτή, επρόκειτο για μια πολύ σκληρή σύγκρουση. Ο Γάλλος Δεριγνύ ανέφερε ότι "ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε μεγαλύτερη καταστροφή στόλου". Την μεγαλύτερη δύναμη είχαν οι Άγγλοι, περίπου εφάμιλλοι ήταν οι Ρώσοι, ενώ μικρότερο στόλο είχαν οι Γάλλοι. Ωστόσο και οι τρεις μαζί είχαν 22 πλοία, όταν οι Οθωμανοί είχαν 78! Παρόλα αυτά ο ευρωπαϊκός στόλος νίκησε κατά κράτος. 

Ο συμμαχικός ευρωπαϊκός στόλος περιλάμβανε ουσιαστικά τις μεγάλες δυνάμεις της Ιεράς συμμαχίας στην Ευρώπη (πλην αυστριακής αυτοκρατορίας), της ευρωπαϊκής ένωσης της εποχής. Έληξε με νίκη των συμμάχων, συντριπτική ήττα των Οθωμανών και είχε μεγάλο αντίκτυπο, όχι μόνο για την ελληνική, αλλά και για την ευρωπαϊκή ιστορία και το νέο status quo.

Ωστόσο, η άποψη ότι χωρίς τους τρεις ναυάρχους και τη ναυμαχία δεν θα είχαμε απελευθερωθεί , δεν είναι ακριβής. Από τα σχολικά μας χρόνια, μαθαίνουμε γενικά για την τεράστια σημασία που είχε αυτό το γεγονός. Είναι προφανές ότι αυτή η άποψη υπερτονίζει την αξία των ευρωπαϊκών συμμάχων μας και των ξένων δυνάμεων εν γένει, ενώ καλλιεργεί την αντίληψη ότι χωρίς τους ξένους θα ήμασταν ακόμη σκλάβοι, ενισχύοντας παράλληλα (έστω και ασυνείδητα) μια ξενόδουλη νοοτροπία, αν δεν ληφθεί υπόψη το συνολικό ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Χωρίς να υποβαθμίζουμε καθόλου τη σημασία της ναυμαχίας, πρέπει ωστόσο να φωτίσουμε και ορισμένες ακόμη πλευρές. Πιο συγκεκριμένα:

1. ΟΛΟΙ οι ξένοι είχαν (και εξακολουθούν να έχουν) τα συμφέροντά τους στην περιοχή
2. Τα δικά τους συμφέροντα έρχονταν σε σύγκρουση με τα συμφέροντα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
3. Άρα μοιραία έπρεπε να συγκρουστούν Άγγλοι, Γάλλοι και Ρώσοι με τους Οθωμανούς
4. Ο εχθρός του εχθρού γίνεται σύμμαχος. Αυτό είναι ένα γενικότερο δόγμα που έκανε τους Άγγλους, Γάλλους, Ρώσους, σύμμαχους με την Ελλάδα
5. Σημαντική η ναυμαχία, σημαντικότερες όμως οι συγκρούσεις του στρατού ξηράς. Μια ναυμαχία μπορεί να αποβεί στρατηγικής σημασίας, όμως ο πόλεμος, κάθε πόλεμος κερδίζεται (ή χάνεται) στη στεριά.
6. Οι τρεις ναύαρχοι κάθε άλλο παρά φιλέλληνες ήταν. Εκτελούσαν διαταγές του αντίστοιχου υπουργείου εξωτερικών. Ειδικά μάλιστα ο Άγγλος Κόδριγκτων το έλεγε σαφώς: “Δεν εκτιμώ ούτε τους Έλληνες, ούτε και τους Τούρκους”.
7. Η ναυμαχία έπρεπε να γίνει πάσει θυσία ΠΡΙΝ φτάσει ο Καποδίστριας στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό δεν του δινόταν άδεια να ταξιδεύσει, τον έσερναν από λιμάνι σε λιμάνι για κανά 6μηνο, ώστε να μην έχει καμία πρωτοβουλία κινήσεων ο κυβερνήτης.

ΡΩΣΙA

Σε ότι αφορά τα συμφέροντα των ξένων, οι Ρώσοι πάντοτε επιθυμούσαν την διέξοδο προς τις “θερμές θάλασσες” (εν αντιθέσει με τις κρύες θάλασσες του Βορρά π.χ Βαλτική). Αυτό τους έφερνε (και τους φέρνει ακόμη) σε αιώνια αντιπαράθεση με τους Τούρκους. Το πρόσχημα που μεταχειρίζεται ο Ρώσος για να συμμαχήσει και δήθεν να προστατέψει τους Έλληνες, είναι πάντα η ορθοδοξία. Άλλες φορές, αν επιθυμεί να προστατέψει άλλους βαλκανικούς λαούς, προβάλλεται ως προστάτης των Σλάβων. Πίσω από το πρόσχημα της ορθοδοξίας και του σλάβικου αίματος, εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των Ρώσων, αιώνες τώρα.

ΑΓΓΛΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ

Αυτή η επιθυμία των Ρώσων να κατέβουν στη Μεσόγειο βρίσκει βεβαίως αντίθεση στις λοιπές μεγάλες δυνάμεις, τότε και τώρα. Όσο οι Οθωμανοί κρατούσαν γερά, οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Αυστριακοί και οι Γερμανοί (Πρώσοι) επιθυμούσαν να υπάρχει μια δυνατή Οθωμανική αυτοκρατορία που να αποτελεί ανάχωμα στον επεκτατισμό της Ρωσίας προς δυσμάς και προς νότον. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι Αγγλογάλλοι, με το που ξέσπασε η επανάσταση τήρησαν μια στάση μάλλον εχθρική απέναντί μας, σε επίπεδο ηγεσίας.

Όταν είδαν όμως ότι οι Έλληνες ήταν αποφασισμένοι για όλα, δωροδόκησαν ανθρώπους, έβαλαν πράκτορες και φρόντισαν -εν μέσω της επαναστάσεως- να ξεσπάσει εμφύλιος μεταξύ των οπλαρχηγών και να σφαζόμαστε μεταξύ μας. Επειδή όμως τίποτα δεν είχε κριθεί (ούτε κι έτσι ακόμη) και η φλόγα της λεφτεριάς έκαιγε ακόμη, άλλαξαν τακτική. Κατάλαβαν ότι οι Έλληνες νικούσαν, οι Τούρκοι έχαναν, οπότε δεν είχε πλέον νόημα να υποστηρίζουν την οθωμανική αυτοκρατορία, γιατί σύντομα θα βρίσκονταν στους χαμένους και η Ρωσία θα κατέβαινε στη Μεσόγειο. Loose -loose situation!

Για τους Άγγλους ήταν Η ευκαιρία να βάλουν πόδι γερά στη Μεσόγειο. Για τους Γάλλους ήταν μια 2η ευκαιρία. Μετά την πανωλεθρία του Ναπολέοντα στο Βατερλώ, επιζητούσαν οπωσδήποτε μια ρεβάνς, ειδικά απέναντι στους Ρώσους, αλλά και απέναντί στους ανταγωνιστές τους, τους Άγγλους. 

ΑΥΣΤΡΙΑ, ΠΡΩΣΙΑ

Οι γερμανόφωνοι Αυστριακοί και Πρώσοι, παρέμειναν στις παλιές αντιλήψεις, δεν επιθυμούσαν την ανεξαρτησία της Ελλάδος, πίστευαν (ειδικά ο διαβόητος Μέττερνιχ) ότι δεν έπρεπε να μεταβληθούν τα σύνορα σε καμία περίπτωση και ότι κάτι τέτοιο θα άλλαζε άρδην το μέλλον της ιεράς συμμαχίας και της Ευρώπης εν γένει, και βεβαίως είχαν δίκιο. Χωρίς να αναμειχθούν ενεργά στο πολεμικό πεδίο, εξέφραζαν την αντίθεσή τους στην εξέγερση των Ελλήνων μέσω των ισχυρών αντρών τους Μέττερνιχ και Μπίσμαρκ (συνέδριο της Βερόνας), ενώ έβλεπαν με τρόμο την προοπτική καθόδου της Ρωσίας στη Μεσόγειο, καθώς θεωρούσαν ότι το ελληνικό κράτος θα ήταν ουσιαστικά ένα ρώσικο προτεκτοράτο.

ΕΛΛΑΔΑ

Κι ενώ γίνονταν αυτά τα διπλωματικά παιχνίδια, με τον έναν ή άλλο τρόπο η Ελλάδα θα λεφτερωνόταν και κυρίως ο Μωριάς ή έστω ο μισός από αυτόν. Οι Τούρκοι είχαν τρομακτικές απώλειες (κι εμείς βεβαίως). Παρά τη νικηφόρα εκστρατεία του Ιμπραήμ, παρά τους προσκυνημένους, παρά το θάνατο του Ανδρούτσου και του Καραϊσκάκη στη στερεά, ο Κολοκοτρώνης κράταγε ακόμη σημαντικό μέρος της Πελοποννήσου. Αν ο Κολοκοτρώνης δεν κρατούσε ως το 1826-27 και δεν προκαλούσε ζημιές στους Τούρκους, τότε ο αγώνας πράγματι θα χανόταν και οι σύμμαχοι ΠΟΤΕ δεν θα έκαναν τη ναυμαχία στο Ναυαρίνο!

Αυτό είναι πολύ σημαντικό! Η πλειοψηφία των ιστορικών, αναλυτών, αλλά και απλών ανθρώπων στέκονται στο Ναυαρίνο, όμως προϋπόθεση για το Ναυαρίνο ήταν ότι ο Κολοκοτρώνης εξακολουθούσε να κρατά σημαντικό μέρος του Μωριά. Αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο, σιγά να μην διακινδύνευαν οι σύμμαχοι να συγκρουστούν με τον οθωμανικό στόλο. Για χατήρι μας; όχι βέβαια!

Εξάλλου, αν το παιχνίδι κρινόταν από τη ναυμαχία και μόνο, τότε πώς καθάρισε ξαφνικά ο Μωριάς από τους Τούρκους; πώς εγκατέλειψαν τελικά, τόσο γρήγορα και τόσο εύκολα, μετά τη ναυμαχία οι Τούρκοι την Πελοπόνησσο; Ας σημειωθεί (για να μην υπάρχουν παρανοήσεις) ότι στο Ναυαρίνο ΔΕΝ έγινε καμία απόβαση τύπου Νορμανδίας, έγινε μόνο θαλάσσια σύγκρουση και βεβαίως καταστροφή του Οθωμανικού στόλου. Ας σημειωθεί επίσης ότι ο Οθωμανικός στόλος βρισκόταν ήδη στο Ναυαρίνο. Η ναυμαχία δεν εμπόδισε το στόλο να δέσει στο ελληνικό λιμάνι και να κάνει ανεφοδιασμούς. Κάθε άλλο! Ο στόλος ήταν εκεί, ο Ιμπραήμ ήταν εκεί και έκαναν τις καταστροφές τους. 

Παρά τον εμφύλιο σπαραγμό, παρά τις μηχανορραφίες των ξένων και τον προσεταιρισμό πολιτικών όπως τον Μαυροκορδάτο και τον Κωλέττη, παρά τις νίκες του Ιμπραήμ και τον αποδεκατισμό στη στερεά Ελλάδα, μέρος της Πελοποννήσου έμενε λέφτερο. Έτσι διενεργήθηκε η εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (άνοιξη 1827), στην οποία αποφασίστηκε να έρθει ο Καποδίστριας ως κυβερνήτης, ενώ ψηφίστηκε και το νέο σύνταγμα της ελεύθερης Ελλάδος!

Ο Καποδίστριας πράγματι αποδέχτηκε να γίνει κυβερνήτης, παραιτήθηκε από όλα τα αξιώματα που είχε ως ανώτατος διπλωμάτης του τσάρου (υπουργός εξωτερικών), είχε μια σειρά διπλωματικών επαφών με Άγγλους, Γάλλους και άλλους, και ξεκίνησε (από το Λονδίνο) με πλοίο για την Ελλάδα, να έρθει να εκπληρώσει τους σκοπούς για τους οποίους εκλέχτηκε από την εθνοσυνέλευση.

Αν δεν είχε ήδη γείρει η πλάστιγκα υπέρ της ανεξαρτησίας, τι στο καλό ψηφίσαμε σύνταγμα και κυβερνήτη; έτσι για πλάκα; Το μόνο που μπορούσαν πλέον να κάνουν οι Άγγλοι ήταν να καθυστερήσουν το αναπόφευκτο, την άφιξη του Καποδίστρια στην απελευθερωμένη Ελλάδα, ώστε μετά την ήττα των Τούρκων, να εξακολουθεί η Ελλάδα να παραμένει ακέφαλη, παρά το ότι ο κυβερνήτης είχε εκλεγεί ήδη από την άνοιξη. 

Η ναυμαχία έγινε (1827), ο τούρκικος στόλος καταστράφηκε, ο Κολοκοτρώνης συνέχισε το νικηφόρο αγώνα στη στεριά, ο Καποδίστριας ήρθε (1828), οι Ρώσοι βρήκαν ευκαιρία και κήρυξαν τον ρωσοτουρκικό πόλεμο (1828), οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να αποσύρουν μαζικά τα στρατεύματά τους από την Ελλάδα, ενώ οι Γάλλοι έστειλαν στρατεύματα περί τις 10000 άνδρες Σεπτέμβρη του 1828 για να εκκαθαρίσουν την Πελοπόννησο από τους Τούρκους, σε συνεργασία με τους Έλληνες. Η γαλλική εκστρατεία υπό τον Νικολά Ζοζέφ Μαιζών ήταν ουσιαστικά αναγνωριστική, αφού έδωσε στην πραγματικότητα 2-3 μάχες όλες κι όλες. Ο πόλεμος είχε πια κριθεί!

Συνοψίζοντας, οι ξένοι τα συμφέροντά τους κοίταξαν, έβλεπαν ότι οι Έλληνες κρατάνε, φοβήθηκαν ο ένας τον άλλον και έτσι έσπευσαν και οι τρεις (Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι) και διέλυσαν τον τουρκικό στόλο, για να προλάβουν τα χειρότερα, δηλαδή μια πραγματικά ανεξάρτητη Ελλάδα. Παράλληλα φρόντισαν να προσεταιριστούν τους ανθρώπους που θα ήταν μελλοντικά στη διοίκηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Φρόντισαν δηλαδή να δημιουργήσουν μια Ελλάδα προτεκτοράτο. Ο Καποδίστριας αντιτάχθηκε σε κάτι τέτοιο και βεβαίως είχε το γνωστό τέλος. Από τότε λοιπόν, λεφτερωθήκαμε από τους Τούρκους, αλλά σκλαβωθήκαμε στους Ευρωπαίους. Η ιστορία συνεχίζεται...

Πηγές

1. Νεώτερη ιστορία του ελληνικού έθνους, Γ. Ρούσσος, εκδόσεις ελληνική μορφωτική εστία, 1975

2. Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, Δ. Κόκκινου, εκδόσεις Μέλισσα, 1960

3. ελληνική, αγγλική και γερμανική wikipedia

παράσταση "Η μεγάλη χίμαιρα"

γράφει ο Apo



Μ. Καραγάτσης (πραγματικό όνομα Δημήτρης Ροδόπουλος 1908-1960)

Από πέρσι προσπαθούσαμε να το δούμε, έπρεπε να κλείνουμε εισιτήρια ακόμη και 1 μήνα πριν. Τελικά τα καταφέραμε με αγαπημένη παρέα και το είδαμε. Πριν αρχίσουμε να μακρυγορούμε, με μια κουβέντα: ΔΕΙΤΕ ΤΟ! ΤΗ ΣΥΝΙΣΤΩ ΑΝΕΠΙΦΥΛΑΚΤΑ!!!

Η παράσταση της χρονιάς; Δεν μπορείς να πεις κάτι τέτοιο αφού ήδη παίζεται για 2ο χρόνο, με το θέατρο κάθε φορά κατάμεστο! Εξαιρετική μεταφορά του μυθιστορήματος του Καραγάτση. Ειδικά για όποιον είναι λάτρης του μεγάλου μας λογοτέχνη, η παράσταση αποτελεί must. Εξάλλου σκηνοθέτης είναι ο Τάρλοου, ο οποίος είναι και ο εγγονός του Καραγάτση, άρα κάτι ξέρει παραπάνω...

Δύσκολα εντυπωσιάζομαι, αλλά η συγκεκριμένη παράσταση είναι πραγματικά ξεχωριστή. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι έχει δημιουργηθεί ξεκάθαρα μια θεατρική τάση, διασκευής λογοτεχνικών έργων ξένης, αλλά κυρίως δικής μας λογοτεχνίας, με αριστουργήματα του Παπαδιαμάντη (Φόνισσα), του Βυζυηνού (το αμάρτημα της μητρός μου) και τώρα του Καραγάτση. 

Ο Καραγάτσης για μια ακόμη φορά εξερευνεί την ανθρώπινη ψυχή με ντοστογιεφσκικό ψυχαναλυτικό βάθος. Το πλαίσιο είναι ένας κόσμος της κρίσης (δεκαετίες 20-30), όπου μετά τα πρόσκαιρα κέρδη, παραμονεύει η τραγωδία, η οποία όμως για πολλούς ήταν και σκληρή, προσωπική. Οι ομοιότητες με το σήμερα αρκετές, καθώς τότε, αλλά και τώρα η Ελλάδα βίωνε σκληρά χρόνια υπό καθεστώς χρεοκοπίας, κάτι που σίγουρα έχει επηρεάσει τον Καραγάτση, αλλά και τη γενιά του 30 γενικά. 

Η χίμαιρα είναι ένα πλοίο, όνομα συμβολικό που σημαίνει το άπιαστο όνειρο. Ο αγώνας των ναυτικών στη θάλασσα και η βαριά μοίρα των γυναικών που μένουν πίσω περιμένοντας και υπομένοντας είναι μια από τις πολλές πτυχές του έργου. Προσωπικά πιστεύω όμως, ότι ο Καραγάτσης χρησιμοποιεί ως σχεδόν μόνιμο Leitmotiv στα έργα του το χάσμα ανάμεσα στους Ευρωπαίους και στην Ελλάδα, η οποία είναι πάντα ένας τόπος τελικά τραγικός, ένας τόπος όπου η Μήδεια, η Ηλέκτρα, η Φαίδρα, η Αντιγόνη, ο Οιδίποδας, ο Ορέστης ζουν ξανά και ξανά, ένας τόπος σκληρός, ακατανότητος, αδάμαστος, όπου οι δυτικοί του Καραγάτση δεν έχουν θέση (Μαρίνα, Γιούγκερμαν, Λιάπκιν). Η Ελλάδα που "τρώει τα παιδιά της" ως άλλος Κρόνος, δύσκολη για τους ίδιους τους Έλληνες, δεν θα μπορούσε να είναι φιλική με τους ξένους "εξ εσπερίας". 

Η πρωταγωνίστρια Μαρίνα είναι μια Γαλλίδα, η οποία έχει σπουδάσει κλασσική φιλολογία και φυσικά έχει μια εξιδανικευμένη εικόνα στο μυαλό της για την Ελλάδα. Ζει δυστυχισμένη, μέχρι τη μέρα που πεθαίνει η μητέρα της και της αφήνει μια τεράστια περιουσία. Η Μαρίνα αφήνει πίσω της τη Γαλλία και το μίζερο παρελθόν της και ταξιδεύει. Ένα της ταξίδι έμελλε να γίνει με τη "Χίμαιρα", όπου γνωρίζεται και ερωτεύεται το Γιάννη, καπετάνιο που ζει στη Σύρο, αλλά είναι από την Κάσο, και πάει να ζήσει μαζί του. Στην αρχή όλα στην Ελλάδα της φαίνονται μαγικά και ποιητικά, όσο περνούν τα χρόνια όμως τα πράγματα αλλάζουν, ενώ ένα φλογερό πάθος υποβόσκει στην καρδιά της για τον μικρότερο αδερφό του Γιάννη, τον Μηνά. Η τραγική μοίρα αρχίζει σιγά σιγά να ξετυλίγεται και τελικά κορυφώνεται. 

Οι ερμηνείες πολύ δυνατές, καλά δουλεμένες, όλες ανεξαιρέτως. Για την πρωταγωνίστρια Αλ. Αϊδίνη που παίζει την Γαλλίδα Μαρίνα, είχαμε την εντύπωση ότι είναι πράγματι μια Γαλλίδα που ήρθε να ζήσει στην Ελλάδα και στην αρχή δεν μιλούσε λέξη από νέα ελληνικά, ενώ ως το τέλος της έμεινε η γαλλική προφορά. 

Απρόσμενη εμφάνιση κάνει ο Τάρλοου σε μια κοσμική δεξίωση, όπου συστήνεται ως Δημήτρης Ροδόπουλος (το πραγματικό όνομα του Καραγάτση) συνομιλεί με τη Μαρίνα, και μας αφήνει μια ιδέα, σχεδόν σαν χρησμό για το τι θα επακολουθήσει. Ωραίο εύρημα το οποίο δεν υπάρχει στο βιβλίο. 

Εξαιρετική, συγκλονιστική η γριά Ανέζα (Καίτη Μανωλιδάκη), έκλεψε πραγματικά την παράσταση, εμφανιζόμενη σε μια μόνο σκηνή, κάτι όμως που επέτρεψε να φανερώσει το ταλέντο της, να μας καθηλώσει και να μας ισοπεδώσει με την ερμηνεία της. 

Στο ρόλο του Γιάννη ο Μάξιμος Μουμούρης, αρκετά ισορροπημένος. Ο Δημήτρης Μοθωναίος αποδίδει τον μικρότερο αδερφό Μηνά, με λίγο στόμφο κάποιες φορές, που όμως δεν ξένισε, καθώς ο χαρακτήρας είναι λίγο στομφώδης. Η μάνα, Σμαράγδα Σμυρναίου αποδίδει πολύ καλά το ρόλο της παραδοσιακής νησιώτισσας, αφήνοντας πάντα μια σκοτεινή διάθεση να πλανάται. 

Τα σκηνικά επίσης ήταν εντυπωσιακά, με ιδιαίτερους μηχανισμούς, ενώ σημαντικό μέρος είχαν οι βιντεοπροβολές, πότε σαν μικρά φιλμ, πότε σαν μέρος του σκηνικού (και κυρίως της θάλασσας). Παρά την χρήση της τεχνολογίας, θα λέγαμε ότι η παράσταση είχε ένα μάλλον κλασσικό στήσιμο, κάτι που έδεσε αρμονικά και φυσικά. 

Η διασκευή του μυθιστορήματος έγινε από τον Στρατή Πασχάλη. Η σκηνοθεσία, όπως αναφέρθηκε από τον Δημήτρη Τάρλοου. Η Ζωή Χατζηαντωνίου επιμελήθηκε την κινησιολογία, που ενώ δεν περιλάμβανε χορογραφίες, έλαμψε στην φοβερή σκηνή του ερωτικού ντουέτου, προς το τέλος του έργου. 

Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του θεάτρου. 

http://www.poreiatheatre.com/gr/performances/current/i-nea-megali-himaira/

Πολύ καλή παράσταση!

Η Ελλάδα δεν είναι ψωροκώσταινα (γεωλογία-ορυκτός πλούτος)

Η Ελλάδα δεν είναι ψωροκώσταινα. Είναι μια χώρα με πολλές και σημαντικές ιδιαιτερότητες. Είναι μια χώρα ζωντανή γεωλογικά, κάτι που μαρτυρούν οι πολλοί σεισμοί. Είναι το φυσικό γεωλογικό σύνορο μεταξύ αφρικανικής και ευρασιατικής πλάκας (όπως και οι υπόλοιπες χώρες της μεσογείου).

Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από φυσικές καταστροφές (σεισμοί και ηφαίστεια) από την άλλη όμως δημιουργεί ορυκτό πλούτο σε μια χώρα, καθώς και ένα πολυποίκιλο τοπίο με βουνά, χαράδρες, σπηλιές, κοιλάδες, λεκάνες, λίμνες, ποτάμια, μεγάλη και πολύπλοκη ακτογραμμή.

Όπως φαίνεται από τον παραπάνω χάρτη (και παρόμοιους σχετικούς) η Ελλάδα, καθώς και το νότιο τμήμα από Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Τουρκία αποτελούν σύνορα μεταξύ Ευρασίας και Αφρικής. Η υπόλοιπη ευρωπαϊκή ήπειρος (με εξαίρεση βεβαίως την Ισλανδία στον βόρειο Ατλαντικό) είναι πρακτικά γεωλογικά αδρανής.

Αυτές οι γεωλογικές συνθήκες αλληλεπιδρώντας με το κλίμα και τη θέση μας κάτω από τον ήλιο καθιστούν τη χώρα μας μοναδική! Δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ποικιλία στο τοπίο, στην άζωη ύλη (ορυκτά) και στην ένζωη ύλη (χλωρίδα και πανίδα).

Την ποικιλία στο τοπίο διαπιστώνει εύκολα κάποιος που ταξιδεύει στην Ελλάδα. Οι αντιθέσεις είναι πολλές και θαυμαστές. Παρά τις διαφημιστικές (;) καμπάνιες η Ελλάδα δεν είναι μόνο νησιά και παραλίες. Ο μεγάλος μας ποιητής λέγει “μνήμη του λαού μου σε λένε Πίνδο, σε λένε Άθω”. Η Πίνδος είναι μια ζωντανή οροσειρά. Στα Γρεβενά και στην Κοζάνη μπορεί κανείς να παρατηρήσει τους λεγόμενους οφιόλιθους, δηλαδή ολόκληρα τμήματα του μανδύα της γης, που λόγω κίνησης τεκτονικών πλακών, ανέβηκε ψηλά και στερεοποιήθηκε. Σε αυτές τις περιοχές δηλαδή μπορεί να παρατηρήσει κανείς τον μανδύα της γης.

Η χώρα μας είναι κυρίως ορεινή ("Θεέ μου πρωτομάστορα με έχτισες μέσα στα βουνά!"). Αυτό σημαίνει εκτός από βουνά, πολλές και αξιοθαύμαστες σπηλιές, χαράδρες, οροπέδια, κοιλάδες, λεκάνες νερού, λίμνες και ποτάμια. Η Ελλάδα όμως είναι και μια παραθαλάσσια χώρα ("Θεέ μου πρωτομάστορα με έκλεισες μες στη θάλασσα!"). Η χώρα μας περιλαμβάνει πολύ μεγάλη ακτογραμμή (σε σχέση με το μέγεθος μας), κόλπους, χερσονήσους, και βεβαίως πολλά νησιά, τα περισσότερα από κάθε άλλη χώρα στην Ευρώπη. Ανάμεσα σε βουνά και θάλασσα έχουμε τις μεγάλες μας πεδιάδες, κυρίως σε Μακεδονία και Θεσσαλία.

Η Ελλάς δηλαδή περιλαμβάνει βουνά, κάμπους, θάλασσες, με όλες τις παραλλαγές του φυσικού τοπίου. Τέτοιος πλούτος σε ποια άλλη χώρα της Ευρώπης υπάρχει;

Την ποικιλία στον ορυκτό πλούτο, στην άζωη ύλη, δεν μπορεί να διαπιστώσει κάποιος μη ειδικός. Ωστόσο οι ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες δεν θα μπορούσαν παρά να δημιουργήσουν σημαντικά κοιτάσματα που δεν μπορούν να προκύψουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Παρόλο που πολλές φορές επιχειρήθηκε να υποβαθμιστεί αυτό το γεγονός, σε παλαιότερα σχολικά βιβλία της δεκαετίας του 80 και του 90 (Χημεία β Γυμνασίου, Γεωλογία β Λυκείου) αναφέρονται ενδεικτικά τα πετρώματα, τα μεταλλεύματα, ακόμη και το πετρέλαιο που υπάρχει στη χώρα μας. Η γνώση αυτή ακυρώνει αμέσως τον αφορισμό ότι η Ελλάδα δεν παράγει τίποτα. Η Ελλάδα διαθέτει μεταξύ άλλων:

• Λιγνίτη (π.χ. σε Κοζάνη και Μεγαλόπολη)
• Ασβέστη και μάρμαρο (σχεδόν σε όλη την Ελλάδα)
• Βωξίτη και αλουμίνιο (π.χ. στον Παρνασσό)
• Μαγνήσιο (π.χ Χαλκιδική)
• Νικέλιο (π.χ στη Λάρυμνα)
• Σιδηρομεταλλεύματα (σε πολλά σημεία)
• Φυσικό αέριο και πετρέλαιο (ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα κυρίως νότια της Κρήτης, αλλά και στο Ιόνιο, και λιγότερο στο Αιγαίο. Εκμετάλλευση στη Θάσο, στα πετρέλαια του Πρίνου)
• Χρυσός (π.χ. στη Χαλκιδική)
• Σπάνιες γαίες (π.χ στο Παγγαίο)
• Χρώμιο (π.χ Δομοκός)

Το κοινό μυστικό ήταν γνωστό από αρκετά παλιά. Την μεγάλη σημασία τόνιζε μεταξύ άλλων το έργο του Δ. Μπάτση που εκτελέστηκε μαζί με τον Μπελογιάννη, ίσως επειδή αποκάλυπτε στοιχεία που έπρεπε να μείνουν κρυφά, ώστε να συντηρείται ο μύθος της “φτωχής πλην όμως τίμιας Ελλάδος”. Σήμερα το βιβλίο του Μπάτση “η βαριά βιομηχανία της Ελλάδος” ξαναήρθε στην επικαιρότητα, σχεδόν μισό αιώνα αργότερα. Ας σημειωθεί ότι ο Μπάτσης, παρά το σημαντικό του βιβλίο, καθώς και τα άρθρα του στο περιοδικό “Ανταίος” δεν είχε πλήρη γνώση για τον ορυκτό μας πλούτο (π.χ για τις σπάνιες γαίες).

Ο Σ. Σοφιανόπουλος, χημικός μηχανικός και διευθυντής της ΧΡΩΠΕΙ, έβγαλε μόνος του, με δικά του έξοδα πετρέλαιο στη Ζάκυνθο, ενώ σε ομιλίες του υπογράμμιζε τον γεωλογικό πλούτο της χώρας. Το αποτέλεσμα ήταν να περιθωριοποιηθεί από όλα τα κανάλια, να γίνει μια περίπου γραφική φιγούρα (πολιτεύτηκε με το ΛΑΟΣ. Έκανε δικό του κόμμα...), αλλά ακόμη και να διωχθεί ποινικά, και να φυλακιστεί!

Η τύφλωση του κόσμου και η άγνοια συνεχίζεται ως τις μέρες μας, παρά το γεγονός ότι γινόταν αναφορά ακόμη και σε σχολικά βιβλία του παρελθόντος (πώς ξέφυγε αυτό;), παρά τις μελέτες του ΙΓΜΕ, ανεξάρτητων επιστημόνων, και ξένων κλιμακίων. Η γεωλογία λοιπόν καταρρίπτει αμέσως τον μύθο της ψωροκώσταινας, της μικρής και ασήμαντης χώρας.

Τα οφέλη από την γεωλογική ιδιαιτερότητα της χώρας μας δεν πρέπει εξυπηρετήσουν τους δήθεν συμμάχους μας, δήθεν σωτήρες μας, ξένους άρπαγες και πλιατσικολόγους της “δυτικής εσπερίας”. Πρέπει να αξιοποιηθούν για το γενικότερο, συλλογικό, δημόσιο συμφέρον του λαού μας.