Ο θάνατος του American dream

Το αμερικανικό όνειρο είναι η ελπίδα ότι ο απλός, ο ταπεινός, ακόμη και ο πιο φτωχός, με σκληρή εργασία μπορεί να τα καταφέρει.

Τι να καταφέρει;

Ένα καλό σπίτι, ένα καλό αυτοκίνητο, ένα λίγο πολύ σταθερό εισόδημα που να του εξασφαλίζει -όχι πλούτη και μεγαλεία- αλλά μια σχετικά καλή και άνετη ζωή.

Αυτό είναι το μοντέλο στο οποίο βασίστηκε η αμερικανική κοινωνία. Υπάρχουν πολλές ιστορίες επιτυχίας (success stories), ανθρώπων που ξεκίνησαν χωρίς πολλές προϋποθέσεις, ακόμη και φτωχοί, αλλά σιγά σιγά τα κατάφεραν. Σιγά σιγά με το ξεπέρασμα των κοινωνικών ανισοτήτων, στην Αμερική έγινε πραγματικότητα αυτό το όνειρο για πλήθος ανθρώπων, για μετανάστες από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, για ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες ποτέ δεν θα τα κατάφερναν να έχουν ένα κάποιο επίπεδο ζωής, για μαύρους (Αφροαμερικανούς), Κινέζους, Μεξικάνους και λοιπούς Λατίνους, Έλληνες, Ιρλανδούς, Ιταλούς και πάσης φύσεως ανθρώπους ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, θρησκείας. Σήμερα, το αμερικανικό όνειρο είναι πια νεκρό!

Πώς έγινε αυτό; ποιος το σκότωσε; τι υπάρχει στη θέση του; τι έχει γίνει τέλος πάντων; Ποιος ευθύνεται για αυτό το έγκλημα (γιατί για έγκλημα πρόκειται);

Κι αν είναι έγκλημα πρέπει να βρεθεί:

• το πτώμα,
• το φονικό όπλο,
• η αιτία θανάτου (cause of death)
• και βεβαίως ο δολοφόνος και το κίνητρό του.

Με δυο λόγια πάντως, το αμερικανικό όνειρο πέθανε επειδή δεν απέδωσε πολλά κέρδη. Σήμερα έχουν βρεθεί τρόποι για ακόμη μεγαλύτερο κέρδος. Το καινούργιο στοιχείο είναι ο ρόλος του κράτους, ο οποίος είναι κομβικός. Το κράτος πρέπει να χρωστάει! Τα χρέη μετακυλίονται στους πολίτες μέσω των φόρων. Οι επενδύσεις θα στρέφονται σε βιομηχανίες που μπορούν να χρηματοδοτούνται από το κράτος ήτοι: ΟΠΛΑ, ΦΑΡΜΑΚΑ και συστήματα ηλεκτρονικής παρακολούθησης.

Αυτά για όσους βαριούνται να διαβάζουν πολλές σελίδες. Για τους υπόλοιπους ακολουθεί μια ανάλυση για το θάνατο του αμερικανικού ονείρου και του μοντέλου που το έχει υποκαταστήσει. Πριν όμως από την “εγκληματολογική” σπουδή, καλό είναι να βρεθούν και να μαθευτούν κάποια πράγματα για το “θύμα”, για το περίφημο american dream.

Το θύμα: ένα σπιτάκι, ένα αυτοκίνητο κι εγώ..

Το american dream είναι η ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, ταυτισμένη ΠΑΝΤΑ με κάποια υλικά αγαθά, όπου το σπίτι και το αυτοκίνητο είναι κατεξοχήν σύμβολα αυτής της ζωής. Το αμερικανικό όνειρο δεν ευδοκίμησε μόνο στην Αμερική. Και στην Ελλάδα, ένα καλό σπίτι, ενδεχομένως κι ένα εξοχικό, ένα αυτοκίνητο και ένας λίγο πολύ σταθερός μισθός ήταν η ελληνική εκδοχή. Πρέπει να επισημανθεί πάντως, ότι το american dream, με εξαίρεση την Ελλάδα, ποτέ δεν ήταν european dream. Τουναντίον, οι Ευρωπαίοι ποτέ δεν είχαν ένα ιδιαίτερο δέσιμο -τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις- με τη γη και την ιδιοκτησία ενός σπιτιού. Φημίζονται για τα χαμηλά ποσοστά ιδιοκατοίκησης. Ακόμη και η έκρηξη στην αγορά real estate που έχει παρατηρηθεί κατά καιρούς στην Ευρώπη αφορά κυρίως εμπορικά ακίνητα και όχι σπίτια. Όσο για το αυτοκίνητο, οι Ευρωπαίοι έχουν μεν αυτοκίνητο, προτιμούν ωστόσο τις μετακινήσεις με τα μέσα μαζικής μετακίνησης, όπως μετρό, τραμ, λεωφορεία.

Στην Ευρώπη είθισται να μένουν στο νοίκι, ακόμη και όταν έχουν χρήματα για να αγοράσουν ένα σπίτι. Αντιθέτως στην Ελλάδα και στην Αμερική η συνήθεια είναι η αγορά προσωπικής κατοικίας. Γενικά και εμείς και οι Αμερικανοί έχουμε μια ιδιαίτερη αγάπη με τα σπίτια, με την οικοδομή και αποτελεί (ή μάλλον αποτελούσε) ισχυρό πυλώνα της οικονομίας. Ο Έλληνας (αλλά και ο Αμερικανός) θα αγοράσει σπίτι για τον εαυτό του και αν του είναι δυνατό θα αγοράσει και για τα παιδιά του. Αυτό ήταν μέρος της κουλτούρας μας και της οικονομικής μας νοοτροπίας. Και προσοχή! Αυτό γινόταν ακόμη και με τεράστιες στερήσεις!

Ο Ευρωπαίος δεν είχε σαν όνειρο καλά και σώνει να μαζεύει οικονομίες μιας ζωής για να αγοράσει ένα διαμέρισμα ή ένα σπίτι. Σε ότι αφορά τα παιδιά του, όχι μόνο δεν τους αγοράζει σπίτι, αλλά με το που ενηλικιώνονται φεύγουν. Αν υπάρχει κάποιο περίσσευμα, από τους κόπους μιας ζωής, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτό θα γίνει σπίτι ή αυτοκίνητο. Πιο πιθανό είναι ότι θα κατατεθεί στην τράπεζα για τις δύσκολες ώρες.

Γενικά το αμερικανικό όνειρο έχει συνδεθεί με ένα καταναλωτικό τρόπο ζωής και μάλιστα υπερκαταναλωτικό. Δεν ήταν ένα “άγιο” όνειρο, ούτε κάτι ιδανικό. Βασίστηκε στην ηγεμονία των ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο και σε ένα λίγο- πολύ κεϋνσιανό, οικονομικό μοντέλο. Στηρίχτηκε δηλαδή στο να υπάρχει ΖΗΤΗΣΗ στην αγορά και καταναλωτές με ικανοποιητικούς μισθούς που να αγοράζουν. Οι ικανοποιητικοί αυτοί μισθοί αφενός δίνονταν σαν πριμ όταν η παραγωγικότητα ανέβαινε, αφετέρου μπορούσαν να καλύψουν την ανάγκη για αυξημένη ζήτηση. Δίνοντας την έμφαση στη ζήτηση, αυτομάτως οδηγείται ένα σύστημα στην διαρκή κατανάλωση και κατόπιν στην υπερκατανάλωση, μέχρι που κάποια στιγμή θα έρθει ο κορεσμός.

Και βεβαίως ο κορεσμός ήρθε! Γέμισε μια ολόκληρη κοινωνία με σπίτια, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, ψυγεία, υπολογιστές, κινητά, χίλια δύο καταναλωτικά αγαθά και την ίδια στιγμή ένας άλλος κόσμος βρισκόταν χωρίς σπίτι, χωρίς ούτε καν ένα πιάτο φαΐ. Κάτι δεν πάει καλά εδώ, έτσι δεν είναι; Βεβαίως η λύση σε αυτό δεν είναι να γίνουμε όλοι άστεγοι και πένητες. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφή, θα ήταν Μεσαίωνας! Κι όμως τελικά αυτό ακριβώς έγινε!

Το σώμα του εγκλήματος

Το αμερικανικό όνειρο πέθανε! Το σώμα του εγκλήματος είναι οι εκατομμύρια άστεγοι και άνεργοι σε Ελλάδα και σε Αμερική. Είναι επίσης τα απούλητα στοκ σε εμπορεύματα που μένουν στα ράφια μαγαζιών, αποθηκών και εργοστασίων. Είναι ολόκληρες βιομηχανίες που κλείνουν, που βάζουν λουκέτο. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι “its the capitalism stupid!” και θα ήταν σε μεγάλο βαθμό σωστός, ωστόσο:

Αν το american dream (που υπήρξε και ελληνικό όνειρο) ήταν ένα μοντέλο, το european dream ήταν ένα άλλο. Καπιταλιστικά και τα δυο, χωρίς αμφιβολία! Άστεγοι, άνεργοι υπάρχουν και στις δύο μεριές του ατλαντικού. Ποια είναι η διαφορά; Η διαφορά έγκειται στο ότι η Ευρώπη και η οικονομική νοοτροπία των Ευρωπαίων έδειξαν το δρόμο για το μέλλον. Ποιος είναι αυτός;

Είναι αυτό που ο Βέμπερ ονομάζει “προτεσταντική ηθική”, είναι το ακριβές πνεύμα του καπιταλισμού, είναι ο πιο “καπιταλιστικός” και πιο σκληρός, και συνάμα πιο αντιπαραγωγικός και καταστροφικός καπιταλισμός. Το εναλλακτικό λοιπόν μοντέλο στο αμερικανικό όνειρο είναι ένα μοντέλο εγκράτειας (απέναντι στην υπερκατανάλωση), ένα μοντέλο αποταμίευσης (απέναντι στο ξόδεμα), ένα μοντέλο αντι-κατανάλωσης. Θα μου πείτε: και πού το κακό σε αυτό; Μη βιάζεστε...Το μοντέλο αυτό λίγο πολύ ενυπήρχε στις περισσότερες ευρωπαϊκές οικονομίες. Δεν υπήρχε στην Αμερική, ούτε και στις εποχές επικράτησης του νεοφιλελευθερισμού, του Μίλτον Φρίντμαν και των παιδιών του Σικάγο. Είναι σημαντικό να τονιστεί αυτό!

Beyond the neoliberalsim (πέρα από το νεοφιλελευθερισμό)

Αρκετοί αναλυτές και επικριτές του καπιταλισμού νομίζουν ότι ο παλιός, κεϋνσιανός, “καλός” καπιταλισμός, έχει αντικατασταθεί σήμερα με έναν ακραίο νεοφιλελευθερισμό. Λάθος! Αυτό πιθανώς συνέβη ήδη τη δεκαετία του 90. Σήμερα έχουμε πάει ένα βήμα παραπέρα. Ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός εξακολουθεί να υπάρχει και θα υπάρχει για ένα μεταβατικό στάδιο, όπου όμως το επόμενο βήμα είναι άλλο, κάτι πέρα από τον Φρίντμαν και τη σχολή του Σικάγο.

Το σημείο κλειδί είναι ο ρόλος του κράτους, που στον Κέυνς είναι ζωτικός. Ο νεοφιλελευθερισμός αντιθέτως εξυμνεί την ιδιωτική πρωτοβουλία και ει δυνατόν μηδενίζει εντελώς το κράτος ή τουλάχιστον έτσι λέει. Αυτό όμως που ζούμε ήδη σήμερα και εξαπλώνεται σαν πανώλη είναι κάτι διαφορετικό.

Χρησιμοποιεί την παλιά “προτεσταντική” ηθική της εγκράτειας και της αποταμίευσης, την ευρωπαϊκή νοοτροπία (σε αντίθεση με την αμερικανική) και επιπλέον τοποθετεί σε σημείο κλειδί για την οικονομία, το ΚΡΑΤΟΣ. Το ΚΡΑΤΟΣ γίνεται αυτό που απεικονίζει ο Αισχύλος στον Προμηθέα Δεσμώτη: Ένας βίαιος και χυδαίος καταπιεστής. Γίνεται

• ΚΡΑΤΟΣ- ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ,
• ΚΡΑΤΟΣ- ΣΤΡΑΤΟΣ,
• ΚΡΑΤΟΣ -ΣΕΡΙΦΗΣ
• και ΚΡΑΤΟΣ – ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ

και εξηγούμαι:

Ο καπιταλισμός στηρίζεται στο κέρδος, έτσι δεν είναι; Ωραία! Τον παλιό, καλό καιρό, το κέρδος έβγαινε με την κατανάλωση. Αυτό ήταν το american dream. Αφού όμως αυτό οδηγεί στον κορεσμό και σε αδιέξοδα, χρειάζεται ένας άλλος τρόπος για να βγαίνει κέρδος. Πώς όμως, αφού ο καταναλωτής είναι ο απλός εργαζόμενος; Μα από το κράτος! Τα διάφορα κοράκια και γεράκια, αντί να επενδύουν στη βιομηχανία και γενικά στην παραγωγή προκειμένου να βγάλουν κέρδος, πάνε σε πολύ πιο κερδοφόρα μονοπάτια. Αντί να δανείσουν επιχειρήσεις προκειμένου αυτές να κάνουν στη συνέχεια επενδύσεις και να στηρίξουν την παραγωγή και τους μισθούς, δανείζουν ολόκληρα κράτη! Ο σκοπός δεν είναι φυσικά η αποπληρωμή των χρεών, αλλά η μετακύλισή τους στους πολίτες. ΠΡΟΣΟΧΗ! Όχι απλά στους εργαζόμενους, αλλά σε όλους τους φορολογούμενους, εργαζόμενους και ανέργους!

Τα χρέη φτιάχνονται για τα κράτη ώστε να συντηρείται ένας αέναος κύκλος χρέους. Η αποπληρωμή του χρέους πέφτει στις πλάτες των φορολογούμενων. Βεβαίως το χρέος αυξάνει διαρκώς και με τόκο. Το ίδιο κάνουν και οι φόροι! Στη συνέχεια έρχονται εννοείται περικοπές μισθών, συντάξεων και απολύσεις. Ο κύκλος συνεχίζεται. Η ευρωπαϊκή, προτεσταντική ηθική έρχεται ως απολογητής σε αυτό, διότι, αφού χρωστάμε πρέπει να πληρώσουμε! Που πάνε όμως τα λεφτά; που πάνε οι φόροι που πληρώνει ο φορολογούμενος; πάνε για κατασκευή σχολείων; για νοσοκομεία; για δημόσια έργα; για επενδύσεις; ΟΧΙ! Πάνε στους διεθνείς κερδοσκόπους και στους υπαλλήλους τους, στο σύγχρονο σερίφη του Νότιγχαμ και στα τσιράκια του.

Αυτό είναι μια μόνο πτυχή του νέου οικονομικού μοντέλου. Από κει και πέρα επενδύσεις γίνονται και είναι και απαραίτητες, μόνο που δεν γίνονται στα παλιά καταναλωτικά σύμβολα, σε σπίτια και αυτοκίνητα, σε ψυγεία, τηλεοράσεις, κινητά κλπ. Οι επενδύσεις πλέον γίνονται στην πολεμική βιομηχανία και στα συστήματα παρακολούθησης. Τραβηγμένο; Καθόλου! Το σημείο κλειδί είναι είπαμε το κράτος. Σίγουρος πελάτης! Όχι όπως ο κάθε ένας απλός καταναλωτής. Σίγουρη επένδυση και σίγουρα λεφτά. Στο κάτω κάτω αν δεν έχει λεφτά να πληρώσει, δανείζεται, και τα χρέη τα επωμίζονται οι πολίτες με τους φόρους, όπως αναλύθηκε προηγουμένως.

Η στροφή των επενδύσεων στην αμυντική βιομηχανία και στα συστήματα παρακολούθησης εκτός από βιβλικό πλούτο δίνει και και τεράστια εξουσία σε αυτούς που έχουν τον έλεγχο, οπότε “με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια”. Δεν είναι λοιπόν απολύτως αληθές ότι δεν υπάρχουν επενδύσεις στη βιομηχανία. Απλώς δίνεται έμφαση σε συγκεκριμένους τομείς αυτής. Έτσι χτίζεται ένα ΚΡΑΤΟΣ-ΣΤΡΑΤΟΣ κι ένα ΚΡΑΤΟΣ-ΣΕΡΙΦΗΣ, το οποίο βεβαίως στηρίζεται σε ένα κράτος- φοροεισπράκτορα.

Για να υπάρχει μια σχετική ηρεμία στον κόσμο χρειάζεται βεβαίως και ένας μπαμπούλας που να δικαιολογεί μια ισχυρή πολεμική μηχανή και ένα σύστημα παγκόσμιου ηλεκτρονικού φακελώματος. Τέτοιοι μπαμπούλες είναι η τρομοκρατία, οι διάφοροι ταλιμπάν και ισλαμοφασίστες, οι οποίοι ενεργούν ως προβοκάτορες για να δικαιολογήσουν τον φόβο και την επιβολή ελέγχου. Οι τακτικές, παλιές και δοκιμασμένες από τους Ναζί.

Ρίξε στο γυαλί φαρμάκι

Ένας άλλος τομέας στρατηγικού ενδιαφέροντος είναι ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας. Τον παλιό, “καλό” καιρό, οι βιομηχανίες φαρμάκων προσπαθούσαν να βρουν θεραπείες. Υπήρχαν πολλές ασθένειες για να καταπολεμηθούν, έτσι άξιζε να επενδύσει κάποιος στις θεραπείες. Από ένα σημείο και πέρα όμως (περίπου από το 1970 και μετά) διαπιστώθηκε ότι μπορεί να βγαίνει κέρδος πολύ πιο απλά: δεν χρειαζόταν πλέον θεραπεία, αλλά συντήρηση και μάλιστα με κρατική επιχορήγηση! Κι έτσι το κράτος μετατρέπεται σε σανατόριο.

Για πιο λόγο να βρεθεί θεραπεία για τον καρκίνο, όταν μπορείς να παρασκευάζεις φάρμακα τα οποία στην καλύτερη περίπτωση απλώς συντηρούν τη ζωή και στη χειρότερη σκοτώνουν τον ασθενή; Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόοδος στην ιατρική όλα αυτά τα χρόνια. Η πρόοδος όμως αυτή δεν έγκειται τόσο στη φαρμακοβιομηχανία και στην παρασκευή πιο αποτελεσματικών φαρμάκων, αλλά στα ιατρικά μηχανήματα, στη διάγνωση και στο χειρουργείο, σε τομείς δηλαδή που δεν έχουν άμεση σχέση με τη φαρμακοβιομηχανία.

Πόσο απροετοίμαστη φαίνεται αλήθεια η υπερσύγχρονη επιστήμη μας και ιατρική, όταν βρεθεί αντιμέτωπη με έναν καινούργιο ή έναν μεταλλαγμένο ιό! Πόσο φτωχή μοιάζει όταν βρίσκεται απέναντι στον ιό των πουλερικών ή στον έμπολα. Ποια είναι η αποτελεσματικότητα νέων σκευασμάτων απέναντι σε νέες ασθένειες; μηδαμινή και αμφίβολη. Πόσο συχνά συμβαίνει αυτό; Σχεδόν κάθε 2 χρόνια! Παρόλα αυτά δίνονται εκατομμύρια και δισεκατομμύρια επενδύσεων για την χρηματοδότηση νέων σκευασμάτων. Προσοχή! Σκευασμάτων, όχι θεραπειών! Μια θεραπεία μπορεί να είναι μια συγκεκριμένη μέθοδος, ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο που πρέπει να εφαρμόσει ο ασθενής, το οποίο πιθανότατα δεν μπορεί να πατενταριστεί (όπως π.χ η εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς). Αν όμως δεν μπορεί να πατενταριστεί δεν μπορεί να αποδώσει κέρδη σε εταιρίες, οπότε κανένα ενδιαφέρον.

Η φανταστική πρόοδος που έφερε η ανακάλυψη της πενικιλίνης από τον Φλέμινγκ και η εφαρμογή των αντιβιοτικών δεν μπορούσε να διαρκέσει για πάντα. Από ένα σημείο και πέρα διαπιστώθηκε ότι κάποιες ασθένειες δεν θεραπεύονται πλήρως, απλά και μόνο με χάπια. Αυτό στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί σε μια απλή συντήρηση του ασθενή. Όχι σε θεραπεία.

Ο πρόεδρος Νίξον κήρυξε τον περίφημο “war on cancer”. Έχουν περάσει από τότε περίπου 40 χρόνια και ακόμη μένει ένας κενός πόλεμος, ένας πόλεμος με νικητή την ασθένεια και χαμένη την ανθρωπότητα, ένας πόλεμος στον οποίο έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια δολάρια, χωρίς αποτέλεσμα. Χωρίς αποτέλεσμα; Μια στιγμή! Από αυτές τις δαπάνες, πολλές από τις οποίες μάλιστα είναι και κρατικές, από τα κρατικά συστήματα υγείας, έχουν θησαυρίσει κάποιες φαρμακευτικές εταιρίες και οι επενδυτές τους. Άρα υπάρχει αποτέλεσμα και μάλιστα πολύ καλό για κάποιους! Να λοιπόν άλλη μια καλή επένδυση.

Οι διεθνείς κερδοσκόποι, όπως για παράδειγμα ο Μπιλ Γκέιτς, έχουν πολλαπλό όφελος από την επένδυση στη φαρμακοβιομηχανία. Αφενός, έχουν σίγουρα και άφθονα κέρδη, αφού έχουν σαν πελάτες όλους τους ασθενείς, και σίγουρα λεφτά με κρατική εγγύηση από τα κρατικά συστήματα υγείας. Αφετέρου, βελτιώνουν και την εικόνα τους προς την κοινωνία, αφού φαίνεται ότι στηρίζουν έτσι ένα θεάρεστο έργο. Φυσικά, τα κράτη είναι αρωγοί σε αυτή την “προσπάθεια”, κι έτσι προκύπτει το ΚΡΑΤΟΣ-ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ, ένα κράτος με πολλούς ασθενείς, ανθρώπους που απλώς συντηρούνται, δεν θεραπεύονται, ανθρώπους ευάλωτους.

Οι τρεις αυτοί πυλώνες: ΣΤΡΑΤΟΣ, παρακολούθηση, φάρμακα με τη στήριξη του κράτους είναι το νέο μοντέλο. Πώς στηρίζεται αυτό; με κρατικά δάνεια τα οποία πληρώνει ο φορολογούμενος. That's all folks. Αυτά είναι και τα “φονικά όπλα” που σκότωσαν το αμερικανικό όνειρο. Η στροφή των επενδύσεων και των επενδυτών (δηλαδή των κερδοσκόπων) όχι προς την οικοδομή, τα αυτοκίνητα και λοιπά καταναλωτικά αγαθά, αλλά προς έναν κύκλο αέναου κρατικού χρέους και προς επενδύσεις που να συντηρούνται όχι από τον απλό καταναλωτή, αλλά από το ίδιο το κράτος, ώστε τα κέρδη να είναι εγγυημένα.

Κίνητρο, δολοφόνος και αιτία θανάτου

Το κίνητρο φυσικά είναι το κέρδος, δηλαδή το ακόμη περισσότερο κέρδος, αφού κέρδος έβγαινε και επί εποχής american dream. Ο δολοφόνος ή μάλλον οι δολοφόνοι είναι οι απανταχού κερδοσκόποι, οι “μεγάλοι”, οι μεγαλομέτοχοι, με μια λέξη: ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Ένα κεφάλαιο που έχει στραφεί στον τραπεζικό κλάδο, ώστε να δανείζει ολόκληρα κράτη, ενώ την ίδια στιγμή δεν δίνει φράγκο σε επιχειρήσεις και απλούς πολίτες, αλλά και ένα κεφάλαιο που έχει απομακρυνθεί από παραδοσιακούς κλάδους βιομηχανίας και έχει στραφεί εκεί που έχει κέρδη με ουρά: όπλα, φάρμακα και ηλεκτρονικό φακέλωμα.

Οι ένοχοι δεν είναι κάποιοι ανώνυμοι άνθρωποι. Αντιθέτως έχουν όνομα και υπόληψη στην κοινωνία. Είναι ολόκληρες οικογένειες όπως οι Ρότσιλντ και οι Ροκφέλλερ, οι Βάλενμπεργκ, οι Ζήμενς, οι Μπετενκούρ, οι Ρος, οι Πεζώ, οι Ανιέλλι, η βασιλική οικογένεια των Σαούντ, αλλά και μεμονωμένα πρόσωπα όπως ο Σόρος και ο Γκέιτς, ο Ζούκερμπεργκ του Facebook, ο Πέιτζ και ο Μπριν της Google και πολλοί ακόμη.

Όσο για την αιτία θανάτου του αμερικανικού ονείρου είναι ότι δεν απέδωσε όσο θα ήθελαν οι κερδοσκόποι. Από ένα σημείο και πέρα φάνηκε καθαρά ότι δεν συμφέρει! Για πιο λόγο να έχει κάποιος ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο και να είναι καλά; Ας έχει έναν υπολογιστή (που να είναι πλήρως ελεγχόμενος και φακελωμένος), να παίρνει φάρμακα και να είναι ευάλωτος, να έχει χρέη προς τράπεζες και προς το κράτος. Στα φάρμακα, βάλε και τα ναρκωτικά, άλλωστε drugs είναι και τα μεν και τα δε. Πιο αποδοτικό δεν είναι αυτό;

Υπάρχει εναλλακτική;

Να το μεγάλο ερώτημα! Ο μπαρμπα-Καρλ θα απαντούσε: ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ! Απέναντι σε ποιους όμως; Πολλοί στοχαστές έχουν γράψει τόμους βιβλίων ψάχνοντας για μια εναλλακτική ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία μάλλον όμως δεν υπάρχει, αφού ολοκληρωμένος δεν είναι ούτε και ο καπιταλισμός.

Ο καπιταλισμός απέδειξε στο διάβα των τελευταίων τριών αιώνων ζωής του ότι δεν είναι κάτι σταθερό και καθορισμένο, αλλά κάτι που αλλάζει συνεχώς. Το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν και όσοι είναι αντιμέτωποι με αυτόν. Δεν μπορείς να πολεμήσεις κάτι σήμερα με τα όπλα του 1800 ή του 1900. Προφανώς δεν μπορεί να δοθεί στέρεα απάντηση στο ερώτημα και σίγουρα όχι μέσα σε λίγες μόλις σελίδες.

Προσωπική άποψη είναι ότι χρειάζεται μια προσπάθεια αυτονομίας των πολιτών απέναντι στην αγορά και απέναντι στο κράτος. Η αυτονομία σημαίνει ότι βγαίνουμε έξω από το σύστημα, off the grid. Όχι για να το πολεμήσουμε κατά μέτωπο, αλλά για να επιβιώσουμε καλύτερα. Για να έχουμε μια ελπίδα, μια ελπίδα που υπήρχε ως ψευδαίσθηση στο american dream. Μια ελπίδα που φαίνεται να αναπτύσσεται στην κοινωνία των Τσιάπας, αλλά και αλλού. Είναι το παλιό, αυτόνομο, ελληνικό κεφαλοχώρι. Είναι η παλιά φιλοσοφική αντίληψη του γερό-Επίκουρου: “λάθε βιώσας” που ο ίδιος εφάρμοσε στον κήπο του στον Κεραμικό. Είναι οι πρώτοι, μικροί, χριστιανικοί κύκλοι, κοινοκτημοσύνης. Είναι αυτό που συνδέει διανοητές όπως τον Καραβίδα και τον Καστοριάδη. Είναι οι κοινότητες που οραματίσθηκαν και εφάρμοσαν οι μεγάλοι Ρώσοι διανοητές Τολστόι και Κροπότκιν. Μικρές, αυτόνομες, παραγωγικές κοινότητες.

Πρόκειται για την καταφατική συνειδητοποίηση ότι το άτομο και μια μικρή έστω κοινότητα μπορεί με προσωπική εργασία να παράγει και να αναπαράγεται, χωρίς άνωθεν εντολές. Αυτό βεβαίως απαιτεί σκληρή δουλειά. Η κατοικία, η διατροφή, η ενέργεια πρέπει να παράγονται από την κοινότητα με προσωπική εργασία. Επίσης πρέπει να παρέχεται περίθαλψη και παιδεία. Πόσο εύκολο είναι αυτό; Δεν είναι εύκολο! Αξίζει όμως τον κόπο, για μια κοινωνία με ελπίδα και προοπτική. 

Εμπέδηση