Πραξικόπημα στην Πορτογαλία, ένα θλιβερό fado

24 Οκτωβρίου 2015 ο πρόεδρος της Πορτογαλίας Ανιμπάλ Καβάκου Σίλβα έκανε μια πρωτοφανή κίνηση: έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε κόμμα που δεν διαθέτει την κυβερνητική πλειοψηφία, την ίδια στιγμή που ο αντίπαλος κομματικός συνασπισμός την διέθετε. Με άλλα λόγια έκανε απευθείας ανάθεση πρωθυπουργού, όπως παλιά οι βασιλιάδες, ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος. Είναι σα να έλεγε στο λαό του, δεν πα να ψηφίζετε εσείς, εγώ θα βάζω πρωθυπουργό όποιον γουστάρω. Βιασμός της δημοκρατίας και πραξικόπημα.

ο πρόεδρος Καβάκου Σίλβα

Εξάλλου η Πορτογαλία έχει μια παράδοση σε πραξικοπήματα χωρίς στρατιωτικούς. Ο δικτάτορας Σαλαζάρ ΔΕΝ ήταν στρατιωτικός. Κάθε άλλο μάλιστα! Ήταν ένας ιδιαίτερα μορφωμένος άνθρωπος, οικονομολόγος, τεχνοκράτης, όπως είναι άλλωστε και ο σημερινός πρόεδρος Σίλβα. Ο Σαλαζάρ κυβέρνησε δικτατορικά τη χώρα για 36 χρόνια (1932 ως 1968) αφήνοντας μετά τον “διάδοχό” του Μαρτσέλο Καετάνο ως την “επανάσταση των γαρυφάλλων” (1974). Οι Πορτογάλοι “περάσανε καλά” για 42 χρόνια!!! Με φυλακίσεις, εξορίες, λογοκρισία, απαγορεύσεις, βασανιστήρια και άλλα ωραία. Η ιστορία αυτή από μόνη έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον και θα αναλυθεί στο μέλλον σε σχετικό άρθρο. Στην Πορτογαλία λοιπόν η δικτατορία έγινε από τεχνοκράτη και η πτώση της έγινε από έναν στρατιωτικό σύνδεσμο (junta) με την επανάσταση των γαρυφάλλων. Συμβαίνουν κι αυτά...

Το κακό είναι όμως ότι εν έτει 2015, ο πορτογαλικός εφιάλτης προβάλλει ξανά! Το πρόσχημα του προέδρου ήταν να μην κινδυνεύσει η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του και το Ευρώ. Ωραίος ο πρόεδρος! Τι σημασία έχει αν ψηφίζει ο λαός, τι σημασία έχει στην τελική η ίδια η χώρα του, σημασία έχει να μην κινδυνεύσει η ΕΕ και το Ευρώ! Ο Σαλαζάρ μπροστά του ωχριά, ο οποίος τουλάχιστον δεν ξεπούλησε τη χώρα του στις δυνάμεις του άξονα και στον Χίτλερ. Ο πρόεδρος Σίλβα σήμερα παρέδωσε τη χώρα του αμαχητί στην Μέρκελ, στην ΕΕ και στους ντόπιους συνεργάτες τους, παρά τη λαϊκή ετυμηγορία. Ας πάει στα τσακίδια ο Πορτογαλικός λαός, ας τρώει μνημόνια απανωτά (που κάποιοι ευρωπαπαγάλοι στην Ελλαδα μας έλεγαν ότι η Πορτογάλοι έφυγαν από τα μνημόνια), ας πληρώνει για καμιά κατοστή χρόνια τους ξένους δανειστές, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΙΝΔΥΝΕΥΣΕΙ Η ΕΕ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩ!

Πέρα από το προφανές που στηλιτεύτηκε από την διεθνή κοινή γνώμη, (ότι ο Πορτογάλος πρόεδρος έκανε πραξικόπημα), καλό είναι να δούμε και κάποια άλλα στοιχεία, όπως το παρελθόν του Κου Καβάκου Σίλβα, αλλά και την αντίπαλη πολιτική παράταξη που αδικήθηκε.

Ποιος είναι ο πρόεδρος Καβάκου Σίλβα

Ήμουν αρκετά μικρός και θυμάμαι ανταποκριτές στην ΕΡΤ (νομίζω η Αθηνά Ραπίτου ήταν) να προφέρουν αυτό το όνομα: Καβάκου Σίλβα! Ο άνθρωπος αυτός κυβέρνησε ως πρωθυπουργός την Πορτογαλία από το 1985 ως το 1995, για 10 ολόκληρα χρόνια! Ήταν η 1η φορά που η χώρα κυβερνήθηκε με σταθερότητα και ξέφυγε από τις συνεχόμενες εκλογές. Από την άλλη είναι βεβαίως αυτός, ο οποίος ενέταξε τη χώρα στην ΕΟΚ (για αυτό κόπτεται τώρα τόσο πολύ). Τα αποτελέσματα της πολιτικής πρόσδεσης στην ΕΟΚ ήταν βεβαίως δυσμενές για το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Μετά από δεκαετίες που η Πορτογαλία υπήρξε εξαγωγική χώρα, τώρα αύξησε σημαντικά τις εισαγωγές. Στην αρχή της θητείας, άρχισαν οι επιδοτήσεις από την ΕΟΚ (πακέτα Ντελόρ και ΜΟΠ) και ο κόσμος φαινόταν να δέχεται ευμενώς τη συμμετοχή στην ΕΟΚ. Σύντομα όμως φάνηκαν τα αποτελέσματα, με πτώση της παραγωγικότητας, πτώση των εξαγωγών, της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής. Τη δεκαετία του 90 η χώρα αντιμετώπισε οικονομική κρίση και η κυβέρνηση έχασε αρκετά τη δημοτικότητά της. Έτσι ο Σίλβα δεν κατέβηκε για πρωθυπουργός και ανέλαβε το σοσιαλισικό κόμμα με τον Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Σίλβα είναι μέλος μεταξύ άλλων της λέσχης της Μαδρίτης (Club of Madrid), ενός think tank από πολύ σημαντικούς πολιτικούς, προέδρους ή πρωθυπουργούς, τέως ή εν ενεργεία. Για την ιστορία να σημειωθεί ότι μεταξύ των μελών είναι εκτός από τον Σίλβα, ο Γκουτέρες, ο Σαμπάιου και ο Σοάρες, όλοι τους πρώην πρωθυπουργοί ή πρόεδροι και μάλιστα με το αντίπαλο κόμμα, το σοσιαλιστικό. Ο Σίλβα ανήκει στο σοσιαλδημοκρατικό.

Τα δύο μεγάλα κόμματα στην Πορτογαλία και η λέσχη της Μαδρίτης

Στην Πορτογαλία υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα. Το σοσιαλιστικό κόμμα είναι ουσιαστικά σοσιαλδημοκρατικό (κάτι σαν το δικό μας ΠΑΣΟΚ).

Το σοσιαλδημοκρατικό είναι ουσιαστικά κεντροδεξιό (κάτι σαν τη δική μας ΝΔ). Για παράδειγμα ο τέως πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και τέως πρόεδρος της ΕΕ, ο Μπαρόζου ανήκει στο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Ας σημειωθεί ότι ο Μπαρόζου, νεαρός φοιτητής, υπήρξε μαχητικός μαοϊκός στα φοιτητικά αμφιθέατρα, προτού ενταχθεί στη συνέχεια στο συντηρητικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Το σοσιαλδημοκρατικό συντηρητικό κόμμα του Μπαρόζου, του Καβάκου Σίλβα και του μνημονιακού σημερινού (από το 2011) πρωθυπουργού Πέντρο Κοέλιου ιδρύθηκε αμέσως μετά την επανάσταση των γαρυφάλλων το 1974. Τα ιδρυτικά μέλη του κόμματος ήταν πολιτικοί που σαφώς ανέχθηκαν την δικτατορία του Σαλαζάρ και κάποιοι συνεργάστηκαν μάλιστα ενεργά όπως ο Μπαλσεμάου και ο Σα Καρνέιρου. Το κράτος πρέπει να έχει κάποια συνέχεια...

αριστερά ο Μάριο Σοάρες ιδρυτής των σοσιαλιστών Πορτογαλίας, δεξιά ο Γερμανός καγκελάριος Βίλυ Μπραντ λίγες μέρες μετά την επανάσταση των γαρυφάλλων

Το σοσιαλιστικό (ή σοσια-ληστικό αν προτιμάτε) είναι ένα κόμμα το οποίο ιδρύθηκε στη Γερμανία από τον Μάριο Σοάρες, με γερμανική χρηματοδότηση επί Βίλυ Μπραντ (SPD) στο Bad Münstereifel το 1973. Ο Σοάρες είχε έντονη αντιδικτατορική δράση με εξορίες και φυλακίσεις. Ξεκίνησε ως κομμουνιστής, μετά το 1951 έγινε σοσιαλιστής και μετά πρωθυπουργός και πρόεδρος της Πορτογαλίας. Λόγω της πρότερης δράσης του, στηρίχτηκε από τον κόσμο κι έγινε πρωθυπουργός της χώρας στην μετά γαρυφάλλων εποχή 1976-78, αλλά και για τη διετία 1983-85. Παρά τη δημοτικότητά του όμως, τα έκανε θάλασσα ως πρωθυπουργός. Ήταν ο πρώτος ίσως σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός που έλαβε ακραία αντιλαϊκά μέτρα με αποτέλεσμα να κυβερνήσει για μικρό σχετικά διάστημα (διετίες). Αργότερα έγινε πρόεδρος της Πορτογαλίας την ίδια εποχή που ο Σίλβα ήταν πρωθυπουργός (86-96). Οι δύο υποτίθεται πολιτικοί αντίπαλοι συνεργάστηκαν μια χαρά σε καίρια ζητήματα, όπως η συμμετοχή της χώρας στην ΕΟΚ, στο ECU, αλλά και στους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Εξάλλου ανήκουν και οι δύο στη λέσχη της Μαδρίτης, μαζί με τον Μπιλ Κλίντον, αλλά και τον πρώην καγκελάριο Γερμανίας Χέλμουτ Κολ, όλοι τους με καίριο ρόλο στους βομβαρδισμούς. Για δες κάτι συμπτώσεις. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Σοάρες είναι επίτιμο μέλος της λέσχης της Ρώμης και Μασόνος.

Μετά το 1995, ανέλαβαν την κυβέρνηση οι σοσιαλιστές και ο Γκουτέρες (από το 1995 ως το 2002). Ο Γκουτέρες έβαλε τη χώρα στο Ευρώ. Είναι και αυτός μέλος της λέσχης της Μαδρίτης. Μετά ανέλαβε τα ηνία της χώρας ο γνωστός μας Μπαρόζου, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός από το 2002 ως το 2004 για να μεταπηδήσει στο προεδρείο της ΕΕ, στο οποίο έμεινε για 10 χρόνια (από το 2004 ως το 2014)! Το 2005 ανέλαβε πρωθυπουργός ο Ζοζέ Σόκρατες με το σοσιαλιστικό κόμμα. Τα σκάνδαλα, η κακή διαχείριση, οι μίζες, στιγμάτισαν την πρωθυπουργία του. Το 2011 ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Πορτογαλία και ο Σόκρατες παραιτήθηκε. Το 2014 τελικά συλλήφθηκε και είναι μέσα στη φυλακή, κατηγορούμενος για ξέπλημα χρήματος, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Από το Σεπτέμβρη του 2015 βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό. Ούτε αυτός, ούτε ο Μπαρόζου είναι μέλη της λέσχης της Μαδρίτης.

Από το 2011 ανέλαβε το κεντροδεξιό κόμμα (σοσιαλδημοκρατικό) με τον Κοέλιου ο οποίος έχει βυθίσει τη χώρα στα μνημόνια, στην φτώχεια, στη χρεοκρατία και στην ανεργία. Βεβαίως τώρα με τις ευλογίες του προέδρου Σίλβα καλείται να ξανακυβερνήσει παρόλο που δεν έχει την δεδηλωμένη.

Εκλογές 2015

ο τωρινός πρόεδρος των σοσιαλιστών Αντόνιο Κόστα, που ένωσε τα κόμματα της αντιπολίτευσης

Εντάξει λοιπόν, πρόκειται για πραξικόπημα. Ποια είναι όμως η άλλη πλευρά, ποιο είναι το αντίπαλο δέος; Είναι κάποιος πολιτικός φορέας αξιόπιστος που μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση ή μήπως είναι κάποιος που θέλει απλά να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Το αντίπαλο δέος λοιπόν είναι ένας συνασπισμός μεταξύ των σοσιαλιστών, του αριστερού κόμματος (κάτι σαν το δικό μας ΣΥΡΙΖΑ), το κομμουνιστικό κόμμα και τους πράσινους. Για τους σοσιαλιστές έγραψα προηγουμένως. Τι μπορεί άραγε να περιμένει κανείς από το αντίστοιχο ΠΑΣΟΚ της Πορτογαλίας; Σε ότι αφορά το αριστερό μπλοκ, αυτό έχει διάφορα στελέχη, όπως ο προ διάσπασης ΣΥΡΙΖΑ. Έχει δηλαδή από Σταθάκη μέχρι Λαφαζάνη. Κάποιοι το χαρακτηρίζουν ως ευρωσκεπτικιστικό κόμμα. Στην πραγματικότητα όμως (όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ εδώ) δεν έχει καμία ξεκάθαρη γραμμή για το θέμα. Δεν θα ήταν έκπληξη να βλέπαμε στο μέλλον μια διάσπασή του ή μια αποχώρηση στελεχών του.

Το κομμουνιστικό κόμμα έχει σχηματίσει έναν συνασπισμό “δημοκρατικής ενότητας” μαζί με τους πράσινους. Ενώ όμως το ΚΚΠ υποστήριζε παλαιότερα μια γραμμή εξόδου από την ΕΕ και το Ευρώ, δεν έχει πλέον ξεκάθαρη θέση πάνω στο θέμα (σαν το δικό μας ΚΚΕ), ενώ οι πράσινοι σε καμία περίπτωση δεν είναι ευρωσκεπτικιστές. Τέλος υπάρχει και το κόμμα “people-animals-nature”, άλλο ένα κόμμα οικολόγων, το οποίο εκλέγει μόνο μια έδρα. Το ακροδεξιό κόμμα (τύπου Λεπαίν ή ΧΑ) συγκεντρώνει μόλις 0,5% και μένει εκτός.

Ενδιαφέρον είναι το τεράστιο ποσοστό αποχής από τις εκλογές. Όπως και στην Ελλάδα, περίπου ένας στους δύο Πορτογάλους δεν συμμετείχε. Η αποχή άγγιξε το 45%!!!

Στη σημερινή βουλή λοιπόν των Πορτογάλων δεν υπάρχει ούτε ένα κόμμα, το οποίο ξεκάθαρα να τοποθετείται απέναντι στους πραιτωριανούς των μνημονίων, της ΕΕ και του Ευρώ, και να έχει ένα πατριωτικό σχέδιο. Ο συνασπισμός σοσιαλιστών, αριστερών, κομμουνιστών και πρασίνων δεν είναι σίγουρο ότι εγγυάται μια έξοδο της χώρας από την κρίση. Παρόλα αυτά πρέπει να αναγνωρίσουμε στον πρόεδρο του σοσιαλιστικού κόμματος Αντόνιο Κόστα ότι πέτυχε μια αρκετά σημαντική ενότητα στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Θα κρατήσει για πολύ; ΘΑ κινηθεί προς τις σωστές κατευθύνσεις; Θα πάρει σαφείς θέσεις ή θα αοριστολογεί όπως ο ΣΥΡΙΖΑ; Μένει να το δούμε. Πάντως το βαρύ και ένοχο παρελθόν του σοσιαλιστικού κόμματος (που είναι και το μεγαλύτερο του αντικυβερνητικού συνασπισμού) δεν εγγυάται καθόλου κάτι τέτοιο.

Οι έδρες στη βουλή κατανέμονται ως εξής:

• Κεντροδεξιός συνασπισμός 102 έδρες
• Σοσιαλιστές 86 έδρες
• Αριστεροί 19 έδρες
• κομμουνιστές-πράσινοι 17 έδρες
• άνθρωποι, ζώα, φύση 1 έδρα
• ΣΥΝΟΛΟ εδρών 230

το πάλαι ποτέ ισχυρό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα μετείχε στον κεντροδεξιό συνασπισμό του Κοέλιου, αλλά έλαβε μόλις 5 έδρες από τις 102!

Να παρατηρήσουμε ότι ενώ έχει σχεδόν ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα έχει πολύ μικρότερο κοινοβούλιο.

Πηγές

1. ελληνική, αγγλική και γερμανική wikipedia